Idź do

Poradnik wolontariusza

Rejestracja

Najpierw rejestrujemy się w serwisie TPN (prawy górny róg strony) podając adres e-mail. Dostajemy e-maila z linkiem aktywacyjnym, klikamy i gotowe - mamy już aktywne konto. Uwaga, założenie konta nie jest równoznaczne z zapisem na zadanie.

Zapisy na zadania

Na wolontariat przyjmujemy wyłącznie osoby pełnoletnie.
Wyjątkiem jest wolontariat szkolny oraz rodzinny. Nie ma górnej granicy wieku, jeśli tylko zdrowie na to pozwala.

Po zalogowaniu się do konta możemy zapisać się na zadanie, szkolenie lub inne wydarzenie. Podajemy dodatkowo numer telefonu, datę urodzenia, rozmiar odzieży służbowej, wybieramy dzień przyjazdu i wyjazdy z kwatery (w przypadku korzystania z bezpłatnego zakwaterowania TPN) oraz numer rejestracyjny, jeśli planujemy przyjazd swoim samochodem. Jest też możliwość podania dodatkowych informacji w komentarzu zgłoszenia. Zadania/wydarzenia, na które się zapisaliśmy, pojawiają się na naszym koncie. System poinformuje nas o zbliżających się terminach, a dane o naszej aktywności zapiszą się w historii. W przypadku rejestracji osób, które były lub są Wolontariuszami - ich historie będą systematycznie uzupełniane. W każdym momencie możemy poprosić o zaświadczenie o udziale w wolontariacie, które zostanie wysłane skanem na adres e-mail. Po wyrażeniu zgody, można otrzymywać na skrzynkę e-mailową wolontariacki newsletter.
Dane tych osób, których zgłoszenie na zadanie nie zostanie zakwalifikowane, zostaną usunięte z bazy wolontariuszy. Nadal aktywna pozostanie natomiast sama rejestracja oraz konto w serwisie TPN.

Każda osoba wysyła indywidualnie swoje zgłoszenie.
W przypadku wolontariatu rodzinnego zgłoszenie wysyła "lider", a w komentarzu zostawia informację o pozostałych członkach rodziny, które wezmą udział w wolontariacie.

Wolontariat grupowy
W wolontariacie można brać udział indywidualnie lub grupowo. Będą specjalne zadania przygotowane dla większych grup. Przez "grupę" rozumiemy firmę, stowarzyszenie, drużynę harcerską itp. Grupą nie jest "paczka" znajomych. W przypadku zgłaszania grupy, prosimy o bezpośredni kontakt z koordynatorem wolontariatu e-mailem na adres wolontariat@tpn.pl

Powodzenia i do zobaczenia na wolontariacie :)

 
Na Wolontariat przyjmujemy wyłącznie osoby pełnoletnie. Wyjątkiem jest Wolontariat szkolny oraz rodzinny. Nie ma górnej granicy wieku, jeśli tylko zdrowie na to pozwala.

Rejestracja na stronie internetowej Parku - www.tpn.pl

Najpierw rejestrujemy się w serwisie TPN (prawy górny róg strony) podając adres 
e-mail. Dostajemy e-maila z linkiem aktywacyjnym, klikamy i gotowe - mamy już aktywne konto. Uwaga, założenie konta nie jest równoznaczne z zapisem na zadanie.

Wolontariat grupowy

W Wolontariacie można brać udział indywidualnie lub grupowo. Będą specjalne zadania przygotowane dla większych grup. Przez "grupę" rozumiemy firmę, stowarzyszenie, szkołę, drużynę harcerską itp. Grupą nie jest "paczka" znajomych. 
W przypadku zgłaszania grupy, prosimy o bezpośredni kontakt z koordynatorem wolontariatu e-mailem na adres wolontariat@tpn.pl

Wolontariat rodzinny

W przypadku wolontariatu rodzinnego zgłoszenie na zadanie wysyła "lider" rodziny, a w komentarzu dodaje informacje o pozostałych członkach rodziny, które wezmą udział w wolontariacie. Osoby niepełnoletnie wykonują zadania pod opieką rodziców.
 
Zapisy na zadania

Po zalogowaniu się do konta możemy zapisać się na zadanie, szkolenie lub inne wydarzenie. Zadania/wydarzenia na które się zapisaliśmy pojawiają się na naszym koncie. System poinformuje nas o zbliżających się terminach, a dane o naszej aktywności zapiszą się w historii. W przypadku rejestracji osób, które były lub są wolontariuszami - ich historie będą systematycznie uzupełniane. W każdym momencie możemy poprosić o zaświadczenie o udziale w wolontariacie, którego skan zostanie wysłany na wskazany e-mail. Konto pozwala na edycję swoich danych, przez co będą one zawsze aktualne. Po wyrażeniu zgody, można otrzymywać na skrzynkę e-mailową   newsletter. Każda osoba wysyła indywidualnie swoje zgłoszenie. 
Dane tych osób, których zgłoszenie na zadanie nie zostanie zakwalifikowane, zostaną usunięte z bazy wolontariuszy. Nadal aktywna pozostanie natomiast sama rejestracja oraz konto w serwisie TPN.
 
Grupa „Wolontariat TPN” na facebook-u

Zapraszamy do naszej grupy Wolontariat TPN. Tu znajdziecie aktualne wiadomości o zadaniach i wydarzeniach związanych z wolontariatem w Tatrzańskim Parku Narodowym. Możecie też dzielić się swoimi informacjami oraz doświadczeniami,  publikować posty i dodawać zdjęcia z wolontariatu. Profil jest administrowany przez wolontariuszy TPN, a grupa jest "otwarta" dla każdego.
.
 Materiały szkoleniowe dla wolontariuszy 

Zapraszamy na kanał wideo na portalu YouTube. Udostępniamy na nim opisane panoramy z tatrzańskich szczytów, ciekawe filmy przyrodnicze, edukacyjne, informacyjne i promocyjne związane z Tatrami i działalnością naszego Parku. Są także szkolenia/wykłady w formie webinarów z przyrodnikami, przewodnikami tatrzańskimi, pracownikami TPN oraz z ratownikami TOPR.
Informacje przed przyjazdem

Jak dojechać z dworca w Zakopanem do Storczyka i Palenicy Białczańskiej?

Dworce PKP i PKS znajdują się w centrum Zakopanego - ul. Chramcówki 35. Obok dworca PKP znajduje się parking i postój busów kursujący na lokalnych trasach. 

Jeśli udajesz się do Storczyka - wsiądź do busa, który jedzie przez przystanek "Dolina Kościeliska". Może to być bus do Doliny Kościeliskiej (ze stanowiska nr 2 na placu), Doliny Chochołowskiej, czy Czarnego Dunajca. Wysiądź na wspomnianym przystanku. Cofnij się  50 metrów i skręć w lewo w polną dróżkę przy moście oznaczoną znakiem "Droga wewnętrzna TPN". Nią ok. 100 metrów do polany 
z drewnianymi domkami przy potoku. To ośrodek wolontariuszy TPN „Storczyk”. 
W pierwszym budynku mieszka Administratorka. Zamelduj się u Niej - otrzymasz wszelkie niezbędne informacje na temat wyposażenia kwatery, jak z czego korzystać. Zostanie Tobie przydzielone miejsce noclegowe i klucz do domku, który zostawiasz Pani Administratorce za każdym razem, kiedy wychodzisz z ośrodka.
Ostatni bus w stronę Storczyka odjeżdża z Zakopanego o 22.20. Jest to bus do Czarnego Dunajca, który jedzie przez Krzeptówki i Kiry - Dol. Kościeliska. Później nie ma już żadnej możliwości dojazdu transportem publicznym. Busy linii regularnych do Zakopanego odjeżdżają z przystanku/wiaty po drugiej strony ulicy. Można też skorzystać z przejazdu busem, jakie oczekują na turystów przed Gospodą Harnaś u wylotu Dol. Kościeliskiej.
 
Jeżeli wybierasz się na Palenicę – jedź busem do "Morskiego Oka" (ze stanowiska nr 1 na placu), do końca trasy czyli do Palenicy Białczańskiej (wielki parking samochodowy). Kwatera wolontariuszy znajduje się na drugim końcu parkingu, po prawej stronie. To piętrowy budynek pośrodku wydzielonego siatką terenu. Przed przyjazdem na wolontariat otrzymasz informację, czy klucz do kwatery będzie do odebrania od pracownika na szlabanie drogi do Morskiego Oka przy punkcie biletowym, czy też na kwaterze będzie już inny wolontariusz, który wpuści Cię do budynku. Przy każdym kluczu od pokoju jest również klucz od wejścia. Pamiętaj, aby przed wyjazdem do domu zostawić klucze na kwaterze, a w przypadku, jeśli jesteś ostatnią osobą do wyjazdu, upewnij się, że wszystkie okna są pozamykane, światło wyłączone i po zamknięciu drzwi wejściowych odnieś klucz na szlaban, przekaż go pracownikowi. W sezonie letnim w kierunku Palenicy ostatnie busy odjeżdżają około godz. 19-20. 
Wiele busów zmienia rozkłady jazdy - poza sezonem letnim (lipiec-sierpień) zawiesza część kursów. Zwróć na to uwagę planując przejazd.
 
Ceny przejazdów (2022 r.):
·         Zakopane – Kiry - 8 zł; czas ok. 20-25 min.
·         Zakopane - Kuźnice - 4 zł; czas ok. 10 min.
·         Kiry - Kuźnice – 10 zł; czas ok. 30 min. bezpośrednim busem 72 (tylko w sezonie letnim)
·         Zakopane - Palenica Białczańska (“Morskie Oko”) - 15 zł; czas ok. 40-60 min.
 
Jak dojechać ze Storczyka i z Palenicy do CEP ?

(Centrum Edukacji Przyrodniczej TPN w Zakopanem, ul. Chałubińskiego 42a, w parku leśnym, przy "rondzie kuźnickim")
Ze Storczyka: busem do centrum Zakopanego (przedostatni przystanek na ul. Kościuszki), następnie wsiąść do busa do Kuźnic z przystanku na Al. 3-go Maja „Górne”, wysiąść na przystanku przy "rondzie kuźnickim", przy Punkcie Informacji Turystycznej TPN. Można też dojechać do końca trasy w okolicę dworców i tam wsiąść w busa do Kuźnic na przystanku początkowym. W 2023 r. znajduje się przed Grand Hotel Stamary na ul. Kościuszki.. Dodatkowy koszt za kurs busem z Zakopanego do Kuźnic w obu przypadkach ten sam - 5 zł. Całkowity czas ok. 40 minut. Wariant spacerem z centrum miasta z ul. Kościuszki do CEP - 2 km, czas ok. 20 min.
Z Palenicy Białczańskiej: busem do Zakopanego (kurs przez Jaszczurówkę - należy upewnić się u kierowcy), wysiąść na przystanku przy "rondzie kuźnickim". Czas ok. 40-60 min. 
 
Darmowy transport

Darmowy przejazd busami jest dla wolontariuszy zapisanych na bieżące zadania. Przysługuje wyłącznie w przypadku przejazdu i powrotu z zadania oraz w dniach przyjazdu/wyjazdu z kwatery na trasie Zakopane-Kiry. Obecnie (rok 2023) jest to linia nr 69 kursująca na trasie między Zakopanem a Kirami; odjazdy ze stanowiska nr 2 przy dworcach. Przed skorzystaniem z busa należy się upewnić, że dana firma ma porozumienie z TPN i nie pobiera opłat od wolontariuszy. Najlepiej zapytać o to kierowcę. W busach obsługujących trasę Zakopane - Dol. Kościeliska (Kiry) kierowcy posiadają zeszyty, do których wpisują się wolontariusze korzystający z darmowego transportu. Nieuprawnione darmowe  przejazdy busami mogą skutkować zwrotem pieniędzy za przejazd. 

Własny samochód

Przed przyjazdem na wolontariat własnym samochodem należy i podać nr rejestracyjny pojazdu przy wypełnianiu formularza zgłoszenia na zadanie. Po otrzymaniu zezwolenia, zostawiamy je w widocznym miejscu w samochodzie zaparkowanym przy kwaterach i na parkingach obok Dyrekcji TPN w Kuźnicach lub Centrum Edukacji Przyrodniczej (CEP) przy ul. Chałubińskiego 42a w Zakopanem. Dojazd prywatnym samochodem do Kuźnic wymaga uzyskania zezwolenia na wjazd, gdyż Aleja Przewodników Tatrzańskich prowadząca od Ronda Jana Pawła II jest udostępniona wyłącznie dla komunikacji regularnej i pojazdów służbowych. Po dojechaniu do Kuźnic skręcamy w lewo (szlaban z domofonem) i parkujemy samochód przy budynku dyrekcji Parku. W żadnym wypadku nie zostawiamy samochodu na poboczu drogi, gdyż może się to skończyć mandatem. 
Przed przyjazdem na wolontariat, wystawione przez koordynatora zezwolenie zostanie wysłane na e-mail lub MMSem na telefon w formie zdjęcia, żeby można było przedstawić je obsłudze parkingu na Palenicy Białczańskiej, zanim otrzyma się oryginał (papierową wersję). Należy zatrzymać się przy obsłudze parkingu i wytłumaczyć sprawę, że jest to przyjazd służbowo na wolontariat, poprosić następnie o wskazanie miejsca parkowania pod samym budynkiem kwatery wolontariuszy. Jest tam wydzielone dla wolontariuszy miejsce na kilka samochodów. W sezonie, szczególnie w weekendy, należy unikać przyjazdu w godzinach przedpołudniowych, ze względu na korki. Przyjazd najlepiej planować na wcześnie rano lub po południu.
Miejsce do parkowania przy ośrodku "Storczyk" wskaże Pani Administratorka. 
Przy budynku CEP jest kilka wydzielonych miejsc dla pracowników TPN prostopadle do głównej ulicy Chałubińskiego, przy parku leśnym, kilka miejsc na terenie samego CEP za bramą wjazdową lub miejsca za budynkiem, gdzie należy przejechać przed samym wejściem.
Jest także możliwość skorzystania z własnego samochodu w celu dojechania na miejsce zadania:
- do Doliny Chochołowskiej, wjazd przez Siwą Polanę z pozwoleniem na  parkowanie na Polanie Huciska, gdzie kończy się droga asfaltowa. Należy wziąć od Pani Administratorki ośrodka "Storczyk" służbowe zezwolenie na wjazd na teren TPN, które jest wystawiane na okaziciela, przedstawić je przy szlabanie na punkcie biletowym na Siwej Polanie. Wjazd trzeba zaplanować na wczesne godziny poranne do ok. godz. 8.00 rano, żeby uniknąć sporego ruchu turystycznego. Piesi i rowerzyści mają pierwszeństwo; nie wolno przekraczać prędkości 20 km/h; zakaz używania klaksonu. Zezwolenie należy zostawić w widocznym miejscu, a po powrocie na kwaterę zwrócić Pani Administratorce.
- do Doliny Strążyskiej, można zaparkować tuż za wejściem, za punktem biletowym, po prawej stronie. Należy uzgodnić z pracownikiem punktu biletowego i w widocznym miejscu zostawić zezwolenie, jakie wcześniej wystawił koordynator.
- do Doliny Małej Łąki, można zaparkować obok budynku leśniczówki TPN przed punktem wejścia. Trzeba przejechać przez parking, więc należy poinformować obsługę parkingu, ewentualnie poprosić o wskazanie miejsca oraz w widocznym miejscu zostawić zezwolenie, jakie wcześniej wystawił koordynator.
Dla wolontariuszy zakwaterowanych w ośrodku "Storczyk" jest możliwość, aby w wolny dzień pojechać własnym autem i bezpłatnie zaparkować przy kwaterze na Palenicy Białczańskiej – należy to zgłosić dzień wcześniej koordynatorowi, nie później niż do godziny 14.00, aby wprowadzić numer rejestracyjny pojazdu do systemu. 

Standard noclegów – wyposażenie kwater

Storczyk - 4 drewniane domki letniskowe. W każdym domku są dwa pokoje: 
3-osobowy na parterze i 2-osobowy na poddaszu, kuchnia z pełnym wyposażeniem (kuchenka gazowa, mała lodówka, czajnik, garnki, talerze i sztućce), jadalnia ze stołem i krzesłami oraz łazienka (toaleta z umywalką). Domek jest ogrzewany piecem elektrycznym. Do dyspozycji mieszkańców wszystkich domków jest jeden wspólny prysznic znajdujący się w osobnym budynku (1 kabina) z toaletą. Na Storczyku nie ma pralki, więc wszelkie ubrania można prać tylko ręcznie – proszek do prania jest zapewniony.
Na terenie ośrodka znajduje się także magazyn sprzętu i śmietnik z pojemnikami do segregacji śmieci. Śmieci należy odpowiednio segregować, zarówno te pochodzące z kwater, jak i te przynoszone z terenu Parku, po zadaniu sprzątania szlaków. Są dwa zestawy opisanych pojemników do segregacji. Jest miejsce na ognisko i kilka ławostołów, kije do kiełbas i drewno na opał. Po zorganizowaniu ogniska, należy się upewnić, że zostało całkowicie wygaszone - najlepiej zalać wodą.
Palenica - kwatery dostępne wyłącznie w sezonie letnim od czerwca do września ze względu na brak ogrzewania (są tylko przenośne grzejniki elektryczne). Budynek piętrowy, murowany. Na piętrze są 3 pokoje dwuosobowe i jeden trzyosobowy. Dwa wspólne węzły sanitarne: na piętrze jest prysznic, toaleta, umywalki oraz pralka automatyczna i proszek do prania. Na parterze jest toaleta i prysznic. Kwatera ma niewielki aneks kuchenny na parterze. Są dwie lodówki z zamrażalką, większa i mniejsza; dwie podwójne kuchenki elektryczne, mikrofalówka, sztućce, naczynia, garnki itp. wyposażenie. Również obok, na parterze, jest duża świetlica/jadalnia ze stołami i krzesłami, biblioteczką. W pierwszym garażu budynku kwatery jest śmietnik z pojemnikami do segregacji śmieci. Śmieci należy odpowiednio segregować, zarówno te pochodzące z kwatery, jak i te przynoszone z terenu Parku, po zadaniu sprzątania szlaków. Klucz do garażu jest na świetlicy. TPN zapewnia środki czystości - papier toaletowy, mydło w płynie, płyn do mycia naczyń, płyn czyszczący do toalety, ścierki, gąbki, worki na śmieci itp. Na kwaterach należy przestrzegać zasad bezpieczeństwa, dbać o miejsce, powierzony sprzęt i starać się samemu stale zachowywać czystość i porządek. Trzeba mieć na uwadze, że mieszkamy z innymi i dzielimy miejsca wspólne, szczególnie pamiętać o posprzątaniu po sobie przed wyjazdem, żeby kolejne osoby mogły zastać to miejsce w takim stanie, w jakim sami byśmy chcieli je zastać. O ile na Storczyku jest  Administratorka, która skontroluje i przygotuje domki dla następnego turnusu, to kwaterą na Palenicy opiekują się wyłącznie sami wolontariusze.
W każdej kwaterze są łóżka lub łóżka z materacami, toteż przywożenie karimaty jest zbędne. Nie ma natomiast pościeli, są tylko koce, należy jednak koniecznie zabrać własny śpiwór (zimą/wiosną/jesienią - ciepły/zimowy) i ewentualnie przyda się zabrać własną poduszkę dla wygody.
Trzeba też pamiętać o przestrzeganiu ciszy nocnej i o tym, że niektórzy muszą wyruszyć wcześniej rano na swoje zadania.
Woda z kranu nie nadaje się do picia bezpośrednio, należy ją wcześniej przegotować.
 
Zasięg GSM 

Jest zasięg wszystkich sieci komórkowych, choć niektóre z nich mogą mieć słaby zasięg i „gubić” sygnał.
 
Internet 

Ośrodek Storczyk nie jest wyposażony w nadajniki WiFi, pozostaje korzystać z prywatnego dostępu do Internetu. Na kwaterze na Palenicy Białczańskiej jest nadajnik WiFi – hasło do Internetu znajduje się na świetlicy.
 
Co trzeba zabrać ze sobą na wolontariat ?

Jadąc na wolontariat, weź ze sobą standardowe wyposażenie górskie – odpowiednie buty (najlepiej powyżej kostki), koniecznie z twardą podeszwą, drugą parę butów na wypadek przemoczenia, kurtkę przeciwdeszczową, polar/sweter, kilka koszulek, spodnie. Przydadzą się rękawiczki i ciepła czapka, własna latarka czołówka, termos. Darmowy nocleg w kwaterach wolontariuszy nie obejmuje pościeli, więc należy przywieźć własny śpiwór, najlepiej cieplejszy, bo nawet latem w Tatrach bywają chłodne noce. Przyda się również poduszka.
Ponieważ Park nie zapewnia wyżywienia, sam musisz się w nie zaopatrzyć. Nie ma jednak potrzeby przywożenie dużych zapasów żywności, szczególnie nietrwałej, ponieważ lodówki na Storczyku nie są duże, a w okolicy Kir są sklepy.
 
Szkolenia wstępne

Każda osoba rozpoczynająca wolontariat przechodzi szkolenie wstępne. Z reguły odbywa się ono pierwszego dnia po przyjeździe nowych wolontariuszy. Najczęściej jest to poniedziałek rano przed rozpoczęciem pierwszych zadań. Poza sezonem letnim spotkanie organizacyjno-szkoleniowe odbywa się w Storczyku i trwa ok. 2-3 godziny. W miesiącach od lipca do września szkolenie przeprowadzane jest w każdy poniedziałek w CEP w Zakopanem, ul. Chałubińskiego 42a w godzinach 9:00-14:00. Odbywa się w formie wykładu na temat ochrony przyrody, zasad udostępniania Tatrzańskiego Parku Narodowego, organizacji wolontariatu oraz bezpieczeństwa. Dodatkowym punktem jest zwiedzanie Centrum Edukacji Przyrodniczej TPN (CEP). Omawiane są również zadania oraz ustalany grafik pracy na bieżący tydzień. W dniu szkolenia nowi wolontariusze podpisują również umowy, odbierają legitymacje, odzież służbową i materiały edukacyjne. Godzin szkolenia nie wpisujemy w kartę pracy, ale nie traktujemy tego, jako dzień wolny. Przysługują dwa wolne dni na każde pięć dni pracy na zadaniu. Grafik jest ustalany na bieżąco, po przyjeździe, w zależności od zapotrzebowania na zadania i aktualnych warunków pogodowych
 
Legitymacja

Po podpisaniu porozumienia wolontariusz dostaje imienną legitymację Wolontariusza TPN. Jest ona ważna w okresie obowiązywania umowy, zazwyczaj do końca roku kalendarzowego. Legitymacja uprawnia do bezpłatnego wstępu na teren Tatrzańskiego Parku Narodowego, bezpłatnych przejazdów wybranymi środkami komunikacji lokalnej (busami), bezpłatnego zwiedzania oddziałów Muzeum Tatrzańskiego oraz innych zniżek, np. 20 % zniżki na zakup wydawnictw TPN czy 50 % na zakup lodów „Lodowe Wierchy”. Legitymacja jest ważna tylko z dokumentem tożsamości. Podczas pobytu na wolontariacie należy mieć ją zawsze przy sobie. Przy wejściu na teren TPN należy okazać legitymację pracownikowi punktu biletowego, bez stania w kolejce po bilety.
 
Jakie zasady obowiązują wolontariuszy korzystających z kwater ?
Z noclegu w kwaterach wolontariuszy mogą korzystać wyłącznie osoby pracujące aktualnie jako wolontariusze, bądź uczestniczące w szkoleniach. Nocleg musi być uzgodniony z koordynatorem. Osoby trzecie (rodzina, znajomi, wolontariusze niewykonujący aktualnie pracy) nie mają prawa przebywać w kwaterach. Nielegalny nocleg może się skończyć wezwaniem Straży Parku i sankcjami prawnymi. 
W Storczyku w celu zakwaterowania należy się zgłosić do Administratorki ośrodka mieszkającej w pierwszym w domku.
Zasady korzystania z kwater są proste. Przede wszystkim bezpieczeństwo:
·         Zachowuj się odpowiedzialnie, aby nie stwarzać niebezpieczeństwa dla siebie 
i innych.
·         Bądź ostrożny przy używaniu kuchenki gazowej. Wychodząc z kwatery sprawdź czy wyłączone są kuchenki elektryczne, grzejniki elektryczne, które zawsze muszą pozostawać pod nadzorem oraz pozostałe urządzenia elektryczne, zakręcona kuchenka gazowa i butla z gazem, pozamykaj okna.
·         Dbaj o czystość i porządek, który jest wspólnym dobrem. Nie niszcz tego, z czego później skorzystają inni. Na bieżąco opróżniaj kosz na śmieci i usuwaj z lodówki przeterminowaną żywność.
·         Segreguj odpadki. W śmietnikach przy kwaterach znajdują się pojemniki na szkło, plastik i aluminium, papier. Wrzucaj tam śmieci nadające się do wtórnego przetworzenia. Opakowania plastikowe i puszki zgnieć, aby nie zajmowały dużo miejsca. Odkręć wszelkie nakrętki. Na odpady zmieszane nie nadające się do recyclingu jest osobny pojemnik. Śmietnik na Storczyku znajduje się w drewnianej wiacie za budynkiem z prysznicem, a śmietnik na Palenicy jest w pierwszym garażu od lewej w budynku kwatery - klucz do garażu jest na świetlicy.
·         Urządzając wieczorne spotkania, miej na uwadze, że niektóre prace trzeba wykonać wcześnie rano. Są osoby, które potrzebują spokojnego snu – nie zakłócaj go. Nie zostawiaj płonącego ogniska lub grilla - najlepiej zalać wodą do całkowitego zagaszenia.
·         W dniu wyjazdu zadbaj o posprzątanie miejsca po sobie. Można zostać do popołudnia/wieczora, ale miej na uwadze, że to dzień zmiany turnusu i wcześniej trzeba przygotować miejsce dla nowych wolontariuszy.
·         Zabronione jest nadużywanie alkoholu oraz zażywanie narkotyków. Palenie jest zabronione w budynkach i oczywiście na szlakach turystycznych na terenie TPN.
·         Za rzeczy osobiste wolontariusza TPN nie ponosi odpowiedzialności.
 
Z jakiego wyposażenia może korzystać wolontariusz ?

W kwaterach znajduje się następujące wyposażenie, z którego mogą korzystać wolontariusze:
·         turystyczne apteczki pierwszej pomocy
·         peleryny przeciwdeszczowe
·         parasolki
·         lornetki
·         latarki czołówki
·         rękawice robocze
·         motyki, łopaty, grabie
·         chwytaki do śmieci
·         plecako-worki do znoszenia śmieci
·         gumowce
Po zakończeniu pracy należy je wyczyścić jeśli jest taka potrzeba i odłożyć w odpowiednie miejsce. Zagubienie lub szkodzenie sprzętu należy zgłosić koordynatorowi. Przy wykonywaniu niektórych zadań wolontariusze mogą korzystać z dodatkowego sprzętu służbowego TPN - radiotelefon i elektryczny meleks do przejazdów służbowych na drodze do Morskiego Oka; radiotelefon podczas Krokusowych Patroli.

Księgi Wyjść

W kwaterach znajdują się Księgi Wyjść, do których obowiązkowo należy wpisywać wszystkie swoje wyjścia na zadania, ale także wycieczki górskie w wolnym czasie. 
 
Biblioteczki na kwaterach

W kwaterach znajduje się także biblioteczka z książkami i czasopismami wydawanymi przez TPN, między innymi przewodniki przyrodnicze i geologiczne, atlasy roślin i zwierząt, książki historyczne, gry Monopoly Tary i Zakopane, Memory, karty, mapy itd. Pamiętaj, aby wyciągnąć z plecaka przed wyjazdem do domu, żeby inni mogli z nich korzystać.

Ważne numery telefonów

Oto kilka numerów, które każdy wolontariusz powinien zapisać w komórce:
·         Olga Maj, Koordynator Wolontariatu TPN (+48) 669 633 647; email wolontariat@tpn.pl / omaj@tpn.pl
·         Numer Alarmowy 112
·         TOPR – (+48) 601 100 300, (+48) 18 20 63 444
·         Straż Parku: (+48)18 20 23 280 lub (+48) 695 408 097 (Komendant Straży Parku)
·         Informacja Turystyczna TPN – (+48) 18 20 23 300 / e-mail infotour@tpn.pl
·         Sekretariat TPN – (+48) 18 20 23 200 / e-mail sekretariat@tpn.pl
Osoby zakwaterowanie na Palenicy powinny ponadto mieć numer telefonu do leśniczego Obwodu Ochron Łysa Polana: Tadeusz Figura - (+48) 695 880 075 oraz leśniczego Obwodu Morskie Oko: Grzegorz Bryniarski - (+48) 605 602 721 - lista z najważniejszymi numerami telefonów znajduje się na świetlicy.
Warto wymienić się numerami ze współlokatorami z kwater oraz osobami,  z którymi się danego dnia pracuje. Ułatwia to bardzo komunikację.
 
Odzież robocza

W skład oznakowanej odzieży służbowej wchodzą:
·         koszulka
·         czapka z daszkiem
·         bandana
·         kurtka softshellowa z kapturem
·         ciepła czapka - w sezonie wiosennym, jesiennym, zimowym
·         kamizelka odblaskowa (wymagana przy niektórych zadaniach)
Ubrania są oznaczone oficjalnym logiem TPN oraz napisem „Wolontariusz”. Wolontariusze otrzymują koszulki, czapki i bandanę, tylko robocze kurtki softshellowe są wypożyczane i należy je zwrócić po zakończeniu pracy. Kurtki zostawia się w miejscu zakwaterowania przed wyjazdem. Odzież służbowa pełni funkcję wizerunkową. Używając jej reprezentujesz Tatrzański Park Narodowy. Dbaj o to aby odzież była czysta. Do dyspozycji są również peleryny przeciwdeszczowe, które znajdują się na wyposażeniu domków. Zabrania się korzystania z odzieży służbowej do celów prywatnych, np. podczas wycieczek w dniu wolnym od zadań.
Od sezonu 2022 odzież służbową dla wolontariuszy TPN zapewnia marka 4F.
 
Najbliższe sklepy

Palenica
W okolicy Palenicy nie ma sklepów. W promieniu kilku kilometrów są trzy schroniska 
z bufetami (w Starej Roztoce, nad Morskim Okiem i w Dolinie Pięciu Stawów) i dwa punkty gastronomiczne (foodtruck Palenica Białczańska, Włosienica). Ceny w schroniskach są wysokie, nie zawsze otrzyma się zniżkę od obsługi, toteż lepiej zaopatrzyć się w marketach – najbliższy znajduje się w Bukowinie Tatrzańskiej w odległości 12 km, dalej – w Zakopanem. Na Łysej Polanie, po stronie słowackiej znajduje się 2 sklepy czynne codziennie w godz. 8.00-20.00. Można tam płacić złotówkami lub w euro.

Storczyk
Kiosk spożywczy w Kirach przy ul. Królewskiej - pieczywo, słodycze, napoje, czynny w sezonie letnim od godz. 8:00.
Sklep spożywczy "U Lejbusa" przy ul. Królewskiej, w pobliżu stadionu biathlonowego ok. 1,2 km od Storczyka (pn-sob 7.30-20.00)
Stacja benzynowa BP, ul. Strzelców Podhalańskich 24, ok. 1,2 km od Storczyka
Sklep "Żabka" - ul. Nędzy Kubińca 156A, ok 3 km od Storczyka (pn-sob 6.00-23.00)
Sklep "Lewiatan" - ul. Nędzy Kubińca 148, poniżej kościoła, ok. 3,5 km od Storczyka (pn-sob 6.30-21.00)
Zakopane
Netto - ul. Chramcówki 30 ( poniżej dworców)
Biedronka - ul. Nowotarska 35 
Biedronka - al. 3-go Maja 9
Biedronka - ul. Jagiellońska 18c
Biedronka - ul. Piłsudskiego 20a
Lidl - ul. Zborowskiego 2a
Carrefour - ul. Orkana 1
 
Najbliższe bankomaty

Kościelisko
Stacja benzynowa BP przy ul. Strzelców Podhalańskich 24, ok. 1,2 km od Storczyka, bankomat Euronet
Kościelisko - Szeligówka 6, przy cukierni Samanta, na przeciwko kościoła, ok. 3 km od Storczyka, bankomat Podhalański Bank Spółdzielczy
Schronisko Morskie Oko bankomat Euronet
Bukowina Tatrzańska bankomat Euronet
 
Kościoły, kaplice i godziny niedzielnych mszy świętych.

Kiry - Kaplica Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej msze 7.00, 10.00
Kościelisko - kościół parafialny Św. Kazimierza msze 8.00, 9.30, 11.00, 18.00
Kuźnice – kaplica w budynku dyrekcji TPN msza 8.00
Zakopane - kościół Św. Rodziny (dół Krupówek) msze 6.30, 8.00, 9.30, 11.00, 12.30, 15.00, 17.00, 19,00
Zakopane - sanktuarium fatimskie na Krzeptówkach msze 7.00, 8.30, 10.00, 11.30, 17.00, 19.00
Niedziele od lipca do września
Wiktorówki – 9.00, 11.00, 13.00, 17.00 (dni powszednie 12.00)
Włosienica – 18.00
Schronisko Stara Roztoka – 19.00
Schronisko w Dolinie Pięciu Stawów – 19.00
Kapliczka MB od szczęśliwych powrotów (Morskie Oko) 21.00 (lipiec - sierpień)
Niedziele od października do czerwca - Wiktorówki 9.00, 11.00, 13.00 (dni powszednie 12.00)
Dlaczego warto zostać Wolontariuszem w Tatrzańskim Parku Narodowym ?
Uczestnicząc w akcji Wolontariat dla Tatr możesz:
  • mieć swój wkład w ochronę przyrody Tatr,
  • rozwijać przyrodnicze zainteresowania,
  • zdobyć doświadczenie, które przyda się na studiach czy w pracy,
  • aktywnie spędzić czas w górach,
  • poznać ciekawych ludzi o podobnych zainteresowaniach.
Co trzeba zrobić, by móc uczestniczyć w akcji Wolontariat dla Tatr ?

Należy zarejestrować się w serwisie tpn.pl. Posiadając swoje konto możemy zapisywać się na poszczególne zadania lub szkolenia oraz mamy dostęp do innych funkcji. Więcej szczegółów tutaj.

Czy są jakieś ograniczenia wiekowe ?

Na wolontariat przyjmujemy wyłącznie osoby pełnoletnie. Wyjątkiem jest wolontariat szkolny oraz wolontariat rodzinny. Nie ma górnej granicy wieku, jeśli tylko zdrowie na to pozwala.

Co zapewniamy?
  • szkolenie z zakresu BHP, przyrody TPN i zasad udostępniania Parku,
  • szkolenie przygotowujące do pracy (wymagane przy niektórych zadaniach - szczegóły w opisach),
  • ubezpieczenie NNW od następstw nieszczęśliwych wypadków,
  • nocleg w warunkach turystycznych,
  • legitymację uprawniającą do bezpłatnego wejścia na teren Parku w czasie wykonywania świadczeń wolontaryjnych lub na cały rok (w przypadku dłuższego Wolontariatu),
  • odzież służbową w zależności od charakteru zadania (koszulka, czapka, bandana/komin, kurtka (ta jest wypożyczana na czas zadań i jest do zwrotu), kamizelka odblaskowa),
  • pokrycie części kosztów dojazdów z miejsca zakwaterowania (kwatera TPN) do miejsca pracy,
  • w zależności od rodzaju wykonywanych zadań dodatkowe wyposażenie,
  • możliwość udziału w warsztatach i wycieczkach edukacyjnych organizowanych dla Wolontariuszy przez cały rok.
Czego nie zapewniamy ?

TPN nie zapewnia wyżywienia oraz nie pokrywa kosztów dojazdu z miejsca zamieszkania do kwatery TPN. Wymagane jest posiadanie odzieży i obuwia górskiego. Szczegółowe informacje o wymaganiach znajdują się w opisach zadań. Prosimy o zapoznanie się z nimi przed wysłaniem zgłoszenia.

Czy trzeba mieć jakieś szczególne umiejętności, aby zostać Wolontariuszem ?

Zakres zadań Wolontariuszy w naszym Parku jest duży i każdy może znaleźć coś dla siebie. Przy zadaniach związanych z poruszaniem się w terenie wymagamy podstawowej znajomości topografii Tatr Polskich (przebieg szlaków, położenie schronisk) oraz doświadczenia turystycznego. Zadania związane z informacją turystyczną i edukacją  wymagają dodatkowo pewnej dużej wiedzy. Zupełnie inne umiejętności przydadzą się przy pracy w muzeum czy bibliotece. Ale najważniejsza jest motywacja i chęć do pracy. Warto zacząć od zadań prostszych, a później przechodzić do bardziej wymagających.

Czy trzeba mieć specjalistyczny sprzęt, aby uczestniczyć w zadaniach w ramach akcji ?

Do zadań terenowych potrzebne są odzież i obuwie turystyczne. Uczestnicy zimowego monitoringu na szlakach i nartostradach powinni mieć narty skiturowe lub rakiety śnieżne. Narzędzia do wykonywania zadań zapewnia TPN.

Jakie zadania wykonują Wolontariusze w zimie ?

W zimie jest możliwość pracy biurowej w siedzibie TPN, bibliotece oraz w pracowni GIS, a także pomocy w Punkcie Informacji Turystycznej TPN i Centrum Edukacji Przyrodniczej (CEP) TPN.

Jakie zadania wykonują Wolontariusze w lecie ?

W lecie Wolontariusze wykonują prace takie, jak: renowacja i konserwacja infrastruktury turystycznej, utrzymanie czystości na szlakach i w ich otoczeniu (sprzątanie śmieci, likwidacja dzikich wysypisk), monitoring ruchu turystycznego (ruch pieszy, rowerowy, ankietowanie), edukacja przyrodnicza na szlakach, patrolowanie szlaków turystycznych, udostępnianie ekspozycji muzealnych, obsługa Punktu Informacji Turystycznej TPN, praca w bibliotece oraz pracowni GIS. Lista zadań nie jest zamknięta.

Czy można przyjechać z osobą towarzyszącą ?

Tak, o ile uczestniczy ona w akcji Wolontariat dla Tatr. Nie można przyjechać na wolontariat z osobą towarzyszącą. Nie wolno też przywozić zwierząt domowych.

Czy wykonywanie zadań jest obowiązkowe ?

Nie, ponieważ uczestnictwo w akcji jest dobrowolne. Osoby, które podjęły się wykonania przydzielonych zadań, są jednak zobowiązane do dołożenia należytej staranności. Zakres czynności dla Wolontariuszy jest ustalany z pracownikiem Parku.

Czy istnieje możliwość odbycia praktyk studenckich w ramach akcji Wolontariat dla Tatr ?

Tak. W takim przypadku program praktyk określony przez daną uczelnię nie jest ściśle realizowany, a studenci wykonują te same zadania, co pozostali Wolontariusze. Rekrutacja na praktyki trwa zwykle w pierwszym kwartale roku. W przypadku praktyk w formie wolontariatu nie zapewniamy noclegów.
REGULAMIN PROGRAMU „WOLONTARIAT DLA TATR”

                                                                      § 1
                                                 Misja Wolontariatu dla Tatr

1. Misją programu “Wolontariat dla Tatr” jest:
a) wsparcie działań prowadzonych przez park,
b) aktywne angażowanie społeczeństwa w ochronę przyrody,
c) edukacja przyrodnicza,
d) promowanie ekologii i zrównoważonego rozwoju,
e) zwiększanie akceptacji dla działań parku narodowego w społeczności lokalnej,
f) zacieśnianie więzi społecznych i integracja europejska.

2. Wolontariat daje możliwość własnego rozwoju poprzez kontakt z przyrodą oraz
zdobywanie wiedzy i doświadczenia.

                                                                      § 2
                                                          Podstawa prawna

1. Program „Wolontariat dla Tatr” jest organizowany zgodnie z przepisami Ustawy
z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
(Dz.U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.).
2. Zadania wykonywane przez wolontariuszy są zgodne z Ustawą z dnia 16 kwietnia
2004 roku o ochronie przyrody (Dz.U. 2004 nr 92 poz. 8801536 z późn. zm.).

                                                                      § 3
                                                                 Definicje

1. Wolontariusz to osoba, która świadomie, dobrowolnie i nieodpłatnie wykonuje
świadczenia na rzecz Tatrzańskiego Parku Narodowego (zwanego dalej jako TPN) w
ramach Programu „Wolontariat dla Tatr” (dalej jako Wolontariat).
2. Ilekroć w niniejszym regulaminie jest mowa o świadczeniach, należy przez to
rozumieć pakiet różnorodnych działań na rzecz ochrony przyrody TPN, czynności
związane z udostępnianiem turystycznym Parku, monitoringiem, edukacją oraz inne zadania
zlecone przez pracownika koordynującego Wolontariat, a także Służbę Parku.
3. W ramach Wolontariatu można odbyć praktyki studenckie, staż lub prowadzić badania
naukowe. Zadania wykonywane w ramach praktyk lub stażu nie zawsze pokrywają się
z programem opracowanym przez uczelnię. Tematy badań oraz ich metodyka muszą
być uzgodnione z TPN.

                                                                     § 4
                                                  Obowiązki Wolontariusza

1. Wolontariusz jest zobowiązany do:
a) sumiennego wykonywania powierzonych mu zadań,
b) nie angażowania do wykonywania zadań osób trzecich,
c) przestrzegania przepisów TPN,
d) zachowania zasad kultury osobistej, oraz poprawnego zachowania wobec pracowników TPN, innych wolontariuszy i osób odwiedzających TPN,
e) używania zgodnie z przeznaczeniem oraz poszanowaniem przydzielonego mu sprzętu
oraz pojazdów,
f) komunikacji z pracownikiem nadzorującym pracę i koordynatorem oraz informowania
ich o wszelkich nieprawidłowościach,
g) uzupełnienia Karty Czasu Pracy i dostarczenia jej do pracownika nadzorującego pracę
lub koordynatora po zakończeniu wolontariatu (zał. 5).
h) Wolontariusz może odmówić wykonania świadczeń, informując o tym pracownika
TPN nadzorującego pracę lub koordynującego Wolontariat w przypadku
niezapewnienia niezbędnych środków ochrony indywidualnej lub narzędzi pracy, bądź
jeśli wykonanie świadczenia wykracza poza umiejętności Wolontariusza.

                                                                   § 5
                                         Świadczenia TPN dla Wolontariuszy
1. TPN zapewnia wolontariuszom:
a) informację o ryzyku dla zdrowia i bezpieczeństwa związanym z wykonywanymi
świadczeniami oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami,
b) informację o przysługujących im prawach i ciążących na nich obowiązkach,
c) dodatkowe specjalistyczne przeszkolenie, jeśli jest niezbędne do wykonywania
zadania,
d) ubezpieczenie NNW na kwotę 20 000 zł w przypadku umów podpisywanych na
okres krótszy niż miesiąc,
e) odpowiednie dla wykonywania świadczeń środki ochrony indywidualnej, uzależnione od zagrożeń i specyfiki tych świadczeń,
f) odzież służbową zapewniającą identyfikację wizualną,
g) sprzęt niezbędny do poprawnego wykonywania zadań,
h) bezpłatne wejście na teren TPN w okresie obowiązywania umowy,
i) bezpłatny nocleg w warunkach turystycznych (liczba miejsc noclegowych jest
ograniczona, pierwszeństwo mają wolontariusze, którzy zgłosili chęć wykonywania
zadań dłużej niż przez jeden turnus),
j) pokrycie części kosztów dojazdu środkami komunikacji publicznej z miejsca
zakwaterowania (dotyczy kwater TPN) do miejsca pracy,
k) pisemną opinię o wykonanych świadczeniach wydawaną na prośbę Wolontariusza.

                                                                      § 6
                                             Warunki rozpoczęcia Wolontariatu

1. Warunkami wykonywania świadczeń w ramach Wolontariatu są:
a) rejestracja w bazie Wolontariuszy dostępnej na oficjalnej stronie internetowej.
b) pozytywne zaliczenie rozmowy w przypadku zadań edukacyjnych i innych
określonych przez koordynatora.
c) przeszkolenie w zakresie ryzyka dla zdrowia i bezpieczeństwa oraz zasad ochrony
przed zagrożeniami związanymi z wykonywaniem świadczeń. Wolontariusz w
formie pisemnej potwierdza fakt odbycia szkolenia (zał.3);
e) złożenie przez Wolontariusza pisemnego oświadczenia o braku przeciwwskazań;
zdrowotnych do wykonywania świadczeń (zał.3);
f) podpisanie porozumienia pomiędzy Wolontariuszem a TPN (zał.4).
2. TPN może podjąć decyzję o angażowaniu wolontariuszy z pominięciem procedury
wcześniejszego ogłaszania zadania.

                                                                        § 7
​                                                   Zasady korzystania z kwater

1. Bezpłatny nocleg przysługuje Wolontariuszom podczas wykonywania świadczeń
wolontariackich, włączając w to przysługujące dni wolne, szkoleń oraz w innych
sytuacjach po uzgodnieniu z koordynatorem.
2. Wolontariusz korzystający z noclegu jest zobowiązany do wpisania się do książki
meldunkowej. Przyjazd i zakwaterowanie odbywają się od godz. 16.00 do 20.00,
zaś opuszczenie kwatery ostatniego dnia pobytu powinno się odbyć przed godz. 12.00.
3. Wolontariusze są zobowiązani do przestrzegania zasad bezpieczeństwa oraz
utrzymania czystości i porządku w miejscu noclegu. Zabrania się opuszczania miejsca
noclegu bez jego uprzedniego uprzątnięcia. Wolontariusze odpowiadają materialnie za
braki w wyposażeniu oraz szkody wyrządzone w miejscu noclegu.
4. Użytkowników kwater obowiązuje cisza nocna w godzinach 22.00-6.00. Organizując
wieczorne spotkania należy pamiętać by nie zakłócać spokoju osób odpoczywających
po pracy.
5. Wycieczki górskie odbywane w czasie wolnym należy wpisywać w „książkach wyjść”
znajdujących się w kwaterach, podając planowaną trasę wycieczki oraz godzinę
powrotu oraz zgodnie z zapisami w § 8, pkt. 2-3.

                                                                      § 8
                                         Zasady korzystania z odzieży służbowej

1. W skład odzieży służbowej wchodzą czapka, koszulka, kamizelka i kurtka oznakowane
logotypem TPN oraz napisem “Wolontariusz”.
2. Odzież służbowa może być używana przez Wolontariuszy wyłącznie podczas
wykonywania zadań powierzonych przez pracowników TPN. Dopuszczalne jest użycie
odzieży podczas szkoleń oraz w innych sytuacjach za zgodą pracownika parku.
3. Zabrania się używania odzieży służbowej do celów prywatnych. Niedopuszczalne jest
używanie odzieży służbowej przez osoby nieposiadające aktualnej umowy z TPN.
4. Używając odzieży służbowej wolontariusz winien przykładnie przestrzegać przepisów
TPN oraz wykazywać się dużą kulturą osobistą. Dba w ten sposób o wizerunek TPN oraz
Wolontariatu dla Tatr.
5. Zabrania się usuwania bądź zakrywania oznakowania, o którym mowa w punkcie 1 oraz
naszywania na odzieży służbowej dodatkowych oznaczeń.
6. Odzież służbowa powinna być czysta i schludna.

                                                                     § 9
​                                                       Rozwiązanie umowy

1. W razie umyślnego i rażącego naruszenia przez Wolontariusza przepisów prawa lub zasad
określonych w niniejszym regulaminie, koordynator ma możliwość:
a. przeprowadzić rozmowę z wolontariuszem,
b. przenieść wolontariusza na inne zadanie,
c. rozwiązać porozumienie (na dany rok lub konkretne zadanie) ze skutkiem
natychmiastowym. Niezwłocznie po rozwiązaniu umowy Wolontariusz jest
zobowiązany zwrócić powierzone mu w ramach wykonywanych czynności mienie,
odzież służbową, legitymację oraz opuścić zapewnione przez TPN miejsce noclegu.
d. usunąć wolontariusza z bazy wolontariuszy TPN, w związku z czym dany
wolontariusz nie będzie mógł brać udziału w projekcie Wolontariat dla Tatr.

                                                                      § 10
                                                    Nagradzanie wolontariuszy

1. Wolontariusze wykazujący się szczególnym zaangażowaniem pod względem ilości
przepracowanych godzin, długoletniego udziału w wolontariacie oraz wkładu w rozwój
wolontariatu są nagradzani.
2. Nagroda może mieć formę rzeczową.

                                                                    § 11
Niniejszy regulamin obowiązuje od dnia 15 kwietnia 2024 r.
Sprzątanie otoczenia szlaków turystycznych 

Nazwa lokalizacji: Tatry Zachodnie 
Nazwa kategorii: Ochrona czynna – usuwanie odpadów z Parku 

Opis zadania 
Celem zadania jest usuwanie odpadów pozostawianych przez turystów na terenie Parku. Śmieci te (głównie opakowania po żywności i napojach) negatywnie oddziałują na przyrodę poprzez zmianę zachowań zwierząt - ptaków i ssaków, które przyzwyczajają się do obcego źródła pokarmu, tworzenie pułapek dla bezkręgowców oraz dostarczanie do gleby i wody szkodliwych substancji. Zadanie polega na sprzątaniu śmieci ze szlaków turystycznych i ich otoczenia (około 5 metrów wokół szlaku), a także w sąsiedztwie dróg publicznych przebiegających przez teren Parku oraz dostarczeniu zebranych odpadów do wyznaczonego miejsca. Wymaga to pokonywania na piechotę kilku/kilkunastu kilometrów dziennie oraz przenoszenia worka lub plecakoworka. Jeśli widać śmieci dalej, trzeba po nie podejść. Jeśli jednak teren jest niebezpieczny – skałki, strumień, to nie jest wymagane oddalanie się na tą odległość. Zwracamy szczególną uwagę na miejsca, gdzie turyści się zatrzymują, aby odpocząć – brzeg potoku, polana z ławami, ławostołami, wyjście z jaskini, przełęcz. Tam przeważnie śmieci jest najwięcej. Warto zaglądać za kłody lub kamienie przy szlaku, ponieważ w takich miejscach turyści czasem chowają śmieci. Zaglądamy również w wydeptane, widoczne ścieżki odchodzące od szlaku. Sprzątamy wszystko, co znajdziemy – łącznie z resztkami jedzenia, skórkami po bananach, ogryzkami, niedopałkami papierosów, gumami do żucia. Nie zabieramy śmieci od turystów. Oni mają je znosić ze sobą. Nie jesteście chodzącymi koszami na śmieci.

Przy sprzątaniu należy używać rękawic roboczych i chwytaków do śmieci (przed wyjściem sprawdzić, czy sprawny). Zabieramy zapas worków mniejszych i kilka zielonych dużych. Można też używać plecakoworka, który bardzo ułatwia transport śmieci (w takim przypadku jedna osoba bierze plecak, a druga plecakoworek).

Podstawowe trasy sprzątania

Droga pod Reglami spod Skoczni do Doliny Lejowej + Dolina ku Dziurze i Dolina   za Bramką, zaczynamy w parku leśnym przy rondzie kuźnickim koło CEP TPN,
Dolina Białego – Sarnia Skała – Dolina Strążyska, plus wodospad Siklawica,
Dolina Małej Łąki – Przełęcz w Grzybowcu – Wyżnia Kondracka Przełęcz – Kondracka Przełęcz – Dolina Małej Łąki (+ ew. kopuła Giewontu, jeśli nie ma "korków")
Dolina Małej Łąki – Wielka Polana – Przysłop Miętusi – Kiry,
Dolina Kościeliska – Smreczyński Staw – Wąwóz Kraków i jaskinia Smocza Jama,
Dolina Kościeliska – Jaskinia Mroźna – Jaskinia Mylna i Raptawicka,
Dolina Chochołowska – Grześ – Rakoń – Kołowiec - Dolina Wyżnia Chochołowska,
Dolina Chochołowska – Krowi Żleb - Trzydniowiański Wierch – Kończysty Wierch – Trzydniowiański Wierch – Dolina Jarząbcza – lub wg instrukcji leśniczego.
 
 
Częstotliwość sprzątania 

Codziennie - główny szlak w Dolinie Kościeliskiej od Smreczyńskiego Stawu + polana za schroniskiem
Co dwa dni - Jaskinia Mroźna (dojście i zejście wyłącznie), Dolina Białego 
+ Sarnia Skała, Dolina Strążyska + wodospad Siklawica
2 razy w tygodniu - Giewont
1-2 razy w tygodniu - pozostałe szlaki w rejonie Doliny Kościeliskiej/Małej Łąki
1-2 razy w tygodniu – Jaskinie Mylna, Raptawicka, Smocza Jama + Wąwóz Kraków
1-2 razy w tygodniu – Droga pod Reglami + park leśny przy rondzie naprzeciw CEP
1 raz w tygodniu – szlaki w rejonie Doliny Chochołowskiej (na zmianę).  
Można zrobić sobie dodatkową wycieczkę, np. z Kończystego Wierchu wejść na Starorobociański Wierch, ale trzeba tak planować, aby zdążyć dokładnie posprzątać trasę. Czasy przejścia przy sprzątaniu się wydłużają. Pamiętajmy, że sprzątanie jest głównym zadaniem, a nie dodatkiem do wycieczki. Dłuższą wycieczkę można zrobić sobie w dniu wolnym.

Miejsca gdzie można zostawić worek ze śmieciami 

  • śmietnik przy ośrodku Storczyk – segregacja do pojemników,
  • leśniczówka w Dolinie Chochołowskiej (w garażu po prawej, drzwi od potoku – segregacja do pojemników),
  • leśniczówka w Dolinie Strążyskiej (w budynku gospodarczym po prawej, szopa z okienkiem – segregacja do pojemników),
  • wiata garażowa przy parku leśnym, ul. Chałubińskiego, wejście w drogę wewnętrzną TPN naprzeciwko Hotelu Crocus, klucz pod wiatą – segregacja do pojemników
Nie wolno zostawiać worków w innym miejscu przy szlaku, w toaletach przenośnych ani w schroniskach.

Segregacja śmieci 
Śmieci zbierane ze szlaków segregujemy na:
1. szkło, 2. plastik + metal razem, 3. papier oraz 4. pozostałe po segregacji.
Należy pamiętać o zgniataniu, żeby zaoszczędzić miejsca. Można już na szlaku segregować do osobnych mniejszych worków, które wysypie się na wyznaczonych miejscach zbiórki. Nie zawsze przy dużej ilości śmieci się to sprawdzi, wtedy pozostaje segregacja na koniec sprzątania w Storczyku lub przy leśniczówkach. Jaką technikę wybrać zależy od Was, od wybranej trasy, ilości osób na zadaniu, ilości śmieci, użytego sprzętu (plecakoworek). 
Na przykład: szkła czy papieru nie ma dużych ilości, więc można na początku zbierać razem z plastikiem i aluminium (głównie puszki), a potem rozdzielić. Sporo znajduje się zużytych chusteczek – te nie są papierem do recyclingu, więc wrzucamy do pozostałych i w ten sposób mamy dwa worki na szlaku. W Storczyku są osobne przeznaczone pojemniki z workami, w leśniczówkach są tylko oznaczone/opisane osobne worki na poszczególne kategorie. 

Ergonomia i bezpieczeństwo 
Jeśli trasa jest pętlą, to sprzątamy od początku, a jeśli idziemy tym samym szlakiem w górę i w dół, to sprzątamy schodząc w dół. Dolinę Kościeliską, Białego i Strążyską sprzątamy po południu, gdy turyści już wychodzą z doliny, np. wychodzimy o 12.00, dochodzimy do schroniska i ok. 15.00 zaczynamy schodzić w dół sprzątając. Sprzątanie w tłumie turystów,   w środku dnia nie ma sensu. Inne trasy – mniej uczęszczane, dłuższe możemy sprzątać od rana. Warto wtedy wyjść wcześniej, ok. godz. 7-8, aby zdążyć przejść część trasy zanim pojawi się tam więcej turystów. Pracujemy w zespołach dwuosobowych. Nie rozdzielamy się na szlaku. Sprawdzamy prognozy. Jeżeli po południu zapowiadają burze, można wyjść wcześniej. Jeśli pogoda się psuje można skrócić trasę.

Wymagania
Od kandydatów na to zadanie wymaga się: 
- dobrej kondycji fizycznej, 
- podstawowej znajomości topografii Tatr Polskich i przebiegu szlaków turystycznych,
- znajomości przepisów obowiązujących na terenie TPN,
- niezbędne jest także posiadanie obuwia i odzieży górskiej (buty powyżej kostki z twardą podeszwą, kurtka przeciwdeszczowa, ciepła czapka i rękawiczki).
 
Patrol wokół Morskiego Oka 

Nazwa lokalizacji: Obwody Ochronne Morskie Oko 
Nazwa kategorii: Patrolowanie szlaków

Opis zdania
Celem patrolu jest kanalizacja ruchu turystycznego w rejonie Morskiego Oka, zapobieganie negatywnym zachowaniom (karmienie zwierząt, chodzenie i plażowanie poza szlakiem, kąpiele w stawie, śmiecenie, używanie dronów) oraz edukacja na temat ochrony przyrody we współpracy ze służbami terenowymi TPN i Strażą Parku - kontakt za pomocą radiotelefonu. Miejsca patroli: przede wszystkim szlak wokół Morskiego Oka oraz Czarny Staw pod Rysami. Pod koniec patrolu zbierane są śmieci ze szlaku wokół Morskiego Oka codziennie oraz z okolic Czarnego Stawu pod Rysami dwa razy w tygodniu (poniedziałek i piątek). Przy sprzątaniu używa się rękawic roboczych, worków i chwytaków do śmieci. Praca w zespole dwuosobowym. Patrol odbywa się w godzinach 11.00-18.00.
Możliwe skrócenie godzin pracy lub odwołanie zadania w zależności od pogody.
Dojazd i powrót z zadania służbowym meleksem elektrycznym ok. 30 min. Wolontariusze podczas przejazdu obowiązkowo mają ubrane pomarańczowe służbowe kamizelki.
Obowiązkowe spotkanie organizacyjne oraz szkolenie odbywa się w każdy poniedziałek w godzinach 9-14/15 w Centrum Edukacji Przyrodniczej TPN (CEP) w Zakopanem, ul. Chałubińskiego 42a w parku leśnym przy rondzie kuźnickim. Grafik jest ustalany na bieżąco w zależności od zapotrzebowania i warunków pogodowych. Za 5 dni pracy (wliczając dzień szkolenia) przysługują 2 dni wolne.

Wymagania
Od kandydatów na to zadanie wymaga się:    
- bardzo dobrej znajomości przepisów obowiązujących w TPN,
- podstawowej znajomości topografii Tatr Polskich i przebiegu szlaków turystycznych w TPN (szczególnie w rejonie Morskiego Oka),
- znajomości języka angielskiego w stopniu komunikatywnym, 
- dobrej kondycji fizycznej, 
- gotowości do pracy w zmiennych warunkach pogodowych,
- prawa jazdy kat. B (przynajmniej jedna osoba w zespole, aby korzystać z meleksa podczas zadania Patrol Morskiego Oka).
- niezbędne jest także posiadanie obuwia i odzieży górskiej (buty powyżej kostki z twardą podeszwą, kurtka przeciwdeszczowa, ciepła czapka i rękawiczki). 
- przydatne będą: komunikatywność oraz odporność na stres.
 
Ankietowanie turystów na Kasprowym Wierchu

Nazwa lokalizacji: Kasprowy Wierch
Nazwa kategorii: Badania i monitoring turystyki

Opis zadania
Na Kasprowym Wierchu od czerwca do września jest organizowana akcja "Stacja Edukacja". Akcja ma na celu edukowanie turystów wjeżdżających na KW m.in. na temat zasad panujących w Tatrzańskim Parku Narodowym, przyrody, meteorologii oraz historii budowy kolejki. Prelekcje wygłaszane są przez edukatorów w trzech punktach – przy wyjściu z kolejki, na Suchej Przełęczy oraz na kopule KW.
Zadania dla wolontariuszy:
- ankietowanie turystów, którzy wzięli udział w spotkaniach edukacyjnych (praca z tabletem),
- podprowadzanie turystów do trzech punktów, w których odbywają się prelekcje,
- pomoc organizacyjna,
- udzielanie informacji turystom,
- pilnowanie porządku/upominanie turystów, którzy nie przestrzegają przepisów obowiązujących na terenie TPN (palenie papierosów, poruszanie się poza szlakiem, śmiecenie, puszczanie dronów itd.).
Praca w godzinach 9.00-15.00. 
Turnusy minimum dwutygodniowe. Za 5 dni pracy 2 dni wolne.
Na zadanie zapisane będą 2 osoby na każdy turnus, dzień wolny przysługuje tylko jednej osobie danego dnia. Przed przyjazdem należy określić daty dni wolnych.Szkolenie przed rozpoczęciem zadania przeprowadza opiekunem zadania - pracownik PKL, który będzie w kontakcie mailowym/telefonicznym przed przyjazdem na zadanie.

*Uwaga! Można zapisać się na kilka turnusów, na dłużej niż dwa tygodnie. Oprócz bezpłatnego zakwaterowania oferowane jest również darmowe wyżywienie w formie śniadań i obiadokolacji każdego dnia przez cały pobyt na zadaniu.
Wymagania
Od kandydatów na to zadanie wymaga się: 
- komunikatywności, otwartości, wysokiej kultury osobistej, umiejętności pracy z ludźmi oraz odporności na stres,- znajomości obowiązujących przepisów i zasad zwiedzania TPN,
- podstawowej znajomości topografii Tatr Polskich i przebiegu szlaków turystycznych w TPN,
- komunikatywnej znajomości języka angielskiego,
- gotowości do pracy w zmiennych warunkach pogodowych,
- mile widziane doświadczenie w ankietowaniu
-niezbędne jest także posiadanie obuwia i odzieży górskiej (buty z twardą podeszwą, kurtka przeciwdeszczowa, ciepła czapka, rękawiczki).

Przed akceptacją zgłoszenia z kandydatami zostanie przeprowadzona rozmowa kwalifikacyjna.
*Zadanie wyłącznie dla osób pełnoletnich.
 
Krokusowy Patrol

Nazwa lokalizacji: Dolina Chochołowska i Polana Kalatówki
Nazwa kategorii: Patrolowanie szlaków

Opis zadania
Patrolowanie polan w okresie kwitnienia krokusów. Zjawisko to przyciąga tysiące turystów. W ostatnich latach, w tym czasie, na niektórych szlakach pojawia się masowy ruch turystyczny. Obserwuje się negatywne zachowania turystów związane z poruszaniem się poza szlakami i wydeptywaniem krokusów. Celem patrolu jest kanalizacja ruchu turystycznego w rejonie szlaków turystycznych, zapobieganie negatywnym zachowaniom (chodzenie poza szlakiem, śmiecenie, używanie dronów) oraz edukacja na temat ochrony przyrody we współpracy ze służbami terenowymi TPN i Strażą Parku. Miejsca patroli, to przede wszystkim Polana Kalatówki, Polana Chochołowska, Polana Huciska. Praca w zespołach dwuosobowych od wczesnych godzin rannych do popołudniowych. W przypadku opadów śniegu zadanie może zostać odwołane lub skrócone. Obowiązkowe dni na pracy na Krokusowym Patrolu to sobota i niedziela. Za 5 dni pracy 2 dni wolne. 
Spotkanie organizacyjne/szkolenie odbędzie się w miejscu zakwaterowania przed rozpoczęciem zadania.

Wymagania
Od kandydatów na to zadanie wymaga się: 
- b. dobrej znajomości przepisów obowiązujących na terenie TPN,
- dobrej kondycji fizycznej,
- podstawowej znajomości topografii Tatr Polskich i przebiegu szlaków turystycznych,
- przydatne będą komunikatywność i odporność na stres,
- niezbędne jest także posiadanie obuwia i odzieży górskiej (buty powyżej kostki z twardą podeszwą, kurtka przeciwdeszczowa, ciepła czapka i rękawiczki).
 
Remonty szlaków turystycznych 

Nazwa lokalizacji: Obwody Ochronne
Nazwa kategorii: Remonty infrastruktury turystycznej

Opis zadania 
Zadanie polega na pracach przy utrzymaniu szlaków turystycznych w Tatrach:
- udrażnianiu wodospustów (rowów odwadniających) na szlakach turystycznych - oczyszczaniu ich za pomocą motyki/łopaty z błota, kamieni, liści, gałęzi itp., aby spływająca woda nie zalewała szlaków,
- usuwaniu/układaniu drobnych, luźnych kamieni na szlaku, 
- przycinaniu kosówki, roślinności zarastającej szlak,
- czyszczeniu tabliczek kierunkowych i tablic edukacyjnych,
- usuwanie naklejek itp.,
- wymianie tabliczek kierunkowych,
- wymianie i zakładaniu fladr.
 
Wymagania

Od kandydatów na to zadanie wymaga się: 
- dobrej kondycji fizycznej, 
- gotowości do podjęcia pracy fizycznej, 
- znajomości obowiązujących przepisów i zasad zwiedzania TPN,
- podstawowej znajomości topografii Tatr Polskich i przebiegu szlaków turystycznych w TPN
- niezbędne jest także posiadanie obuwia i odzieży górskiej (buty powyżej kostki z twardą podeszwą, kurtka przeciwdeszczowa, ciepła czapka i rękawiczki). 
 
„Akcja Żaba”

Nazwa lokalizacji: Ośrodek Czynnej Ochrony Płazów i Gadów TPN na Jaszczurówce
Nazwa kategorii: Czynna ochrona ekosystemów nieleśnych

Opis zadania 
Miejscem zadania jest Ośrodek Czynnej Ochrony Płazów i Gadów u wylotu Doliny Olczyskiej. Żaba trawna rozpoczyna swoje gody wraz z nadejściem wiosny, kiedy wytopi się śnieg i zaczynają rozmarzać stawy w Ośrodku Czynnej Ochrony Płazów i Gadów TPN na Jaszczurówce. Znajduje się on tuż przy ruchliwej ulicy, więc co roku, w ciepłe wiosenne dni, kiedy temperatura przekracza ok. 10 stopni, zadaniem wolontariuszy jest przenoszenie żab przez drogę, żeby nie ginęły pod kołami przejeżdżających samochodów. Żaby łapane są w dłonie (z rękawiczką) i przekładane do wiaderek, następnie przenoszone są na drugą stronę drogi. Wolontariusze dodatkowo mają ubrane pomarańczowe kamizelki służbowe. Spotkanie organizacyjne/szkolenie odbędzie się w miejscu zakwaterowania przed rozpoczęciem zadania.
Praca w godzinach 10-15 w zależności od aktualnej pogody. 
Wymagania
Od kandydatów na to zadanie wymaga się:
- gotowości do chwytanie żab w dłonie (z rękawiczką),
- dobrej kondycji fizycznej.
*Osoby niepełnoletnie mogą wziąć udział w zadaniu wyłącznie w formie wolontariatu rodzinnego pozostając pod opieką rodziców/opiekunów.
 
Badania koni

Nazwa lokalizacji: Palenica Białczańska i Włosienica 
Nazwa kategorii: Badania i monitoring turystyki

Opis zadania
W sezonie letnim, raz lub dwa razy w roku, jest przeprowadzane badanie koni wożącym turystów fasiągami na drodze do Morskiego Oka z Palenicy Białczańskiej do Włosienicy. Z Palenicy Białczańskiej do Schroniska Nad Morskim Okiem można się dostać pieszo. Niemniej jednak cześć turystów wybiera starą, tradycyjną metodę, która istnieje na Podhalu od wielu, wielu lat. Fasiągi dla turystów są źródłem dochodu wielu rodzin z podhalańskich gmin. W ostatnich latach zainteresowanie losem zwierząt sprawiło, że Tatrzański Park Narodowy we współpracy z Fundacją Viva przeprowadza badania koni, które pracują na tej trasie. Wolontariusze TPN wspierają lekarzy, którzy wykonują to bardzo trudne zadanie. Fiakrzy są na te badania przygotowani, ponieważ są uprzedzeni o ich dacie. Wolontariusze pomagają naukowcom podczas badania koni w dwóch miejscach: przy Parkingu na Palenicy Białczańskiej i na końcowym postoju fasiągów przed pawilonem turystycznym na Włosienicy przed Morskim Okiem. Praca polega na sporządzaniu notatek/dokumentacji z badań, pilnowaniu porządku, organizacji miejsca przeprowadzania badań. Zarówno na dole, jak i na górze są wykonywane badania określonych parametrów życiowych każdego konia. Są prowadzone również oględziny jego uprzęży. Konie wyruszają w określonym rytmie. Naszym zadaniem jest wsparcie, najlepiej w postaci notatek. Porozumienie, skupienie i kontakt to najważniejsze aspekty tej pracy. Jest to unikatowa możliwość przebywania w bezpośredniej bliskości tego kontrowersyjnego tematu i poznania właściwego tła. Trzeba być przygotowanym na różne zmienne warunki pogodowe oraz stanie w jednym miejscu. Dość łatwo jest zarówno zmarznąć, jak i przegrzać się. Nakrycie głowy, ochrona przed deszczem, ciepłe ciuchy i napoje różnorakie to podstawa. Może wiać, padać i świecić słonce, a nie będzie możliwości oddalić się specjalnie. Wielkim bonusem jest nie tylko możliwość przebywania z niesamowicie elokwentnymi fachowcami w swojej dziedzinie, przy odrobinie szczęścia można dowiedzieć się całkiem sporo na temat koni oraz całego tła historyczno - kulturowego. 
Praca w zespołach dwuosobowych, zazwyczaj w weekendy od piątku do niedzieli w godzinach 7.00/8.00-18.00/19.00, w niedzielę krócej. 
Spotkanie organizacyjne/szkolenie odbędzie się w miejscu zakwaterowania przed rozpoczęciem zadania.

Wymagania
- przyjmujemy osoby, które były już na tym zadaniu lub uczestniczyły wcześniej w Wolontariacie dla Tatr,
- przyda się obeznanie z końmi,
- znajomość przepisów obowiązujących na terenie TPN,
- podstawowa znajomość topografii Tatr Polskich i przebiegu szlaków turystycznych,
- komunikatywność i odporność na stres,
- gotowość do pracy w zmiennych warunkach pogodowych,
- niezbędne jest także posiadanie obuwia i odzieży górskiej (buty z twardą podeszwą, kurtka przeciwdeszczowa, ciepła czapka i rękawiczki).
 
Pomoc przy stoisku edukacyjnym TPN

Nazwa lokalizacji: Różne miejsca
Nazwa kategorii: Edukacja i informacja turystyczna

Opis zadania
Co roku TPN bierze udział w wydarzeniach, festiwalach, różnego rodzaju akcjach. Pracownicy Działu Edukacji rozstawiają stoisko z grami i materiałami edukacyjnymi (foldery, ulotki, gadżety itp.). Zadanie obejmuje następujące prace:
- pomoc przy montażu i demontażu stoiska, rozkładaniu i pakowaniu wydawnictw,
- pozowanie w strojach kozicy, świstaka, niedźwiedzia,
- prowadzenie gier i zadań edukacyjnych,
- rozdawanie ulotek.
Spotkanie organizacyjne/szkolenie odbędzie się w miejscu zakwaterowania przed rozpoczęciem zadania.
Wymagania
- podstawowa wiedza o ochronie przyrody w Tatrzańskim Parku Narodowym,
- komunikatywność
- umiejętność pracy z dziećmi,
- odporność na stres,
- znajomość języka angielskiego w stopniu komunikatywnym. 
*Osoby niepełnoletnie mogą wziąć udział w zadaniu wyłącznie w formie wolontariatu rodzinnego pozostając pod opieką rodziców/opiekunów.
Wyposażenie plecaka

Rzeczy, które warto mieć ze sobą podczas górskich wycieczek.
Powodzenie zaplanowanej przez nas wycieczki górskiej, jak też nasze bezpieczeństwo w czasie jej trwania, w bardzo dużej mierze jest uzależnione od tego, co na nią ze sobą zabierzemy. Przy czym zacząć trzeba chyba od tego, że zabieramy plecak i do niego pakujemy wszystko, co potrzebne. To, co ze sobą zabierzemy, zależy oczywiście od rodzaju trasy, na jaką się wybieramy, od jej długości i tego, czy planujemy nocować w schronisku, czy też wracamy na kwaterę. Od tych samych czynników będzie więc zależała też wielkość (pojemność) potrzebnego nam plecaka. Na jednodniową wycieczkę powinien jednak wystarczyć plecak około 20-25 litrowy. Podczas pakowania plecaka dobrze jest mieć na względzie, że to, co doń włożymy, będziemy nosić na plecach przez cały dzień (za wyjątkiem jedzenia i picia – tych będzie ubywać w miarę upływu godzin). O ile więc ważne jest, żeby zabrać ze sobą wszelkie najistotniejsze dla naszego bezpieczeństwa i komfortu rzeczy, o tyle też nie ma co pakować ich z kolei za dużo. Bo przeciążony plecak nasz komfort w czasie wycieczki raczej obniży niż podniesie, a i na bezpieczeństwo może mieć pewien wpływ. Nie zaszkodzi więc wiedzieć, co jest do zabrania absolutnie konieczne, a co tylko opcjonalne. Rzecz jasna – z czasem, nabierając doświadczenia w górskich wędrówkach, sami wyrabiamy sobie nawyk pakowania plecaka, już wiedząc doskonale, bez czego nie możemy się obejść, a co tylko niepotrzebnie zwiększa ciężar naszego bagażu. I wtedy jednak warto pamiętać o pewnych podstawach.

Idąc na górską wycieczkę do plecaka pakujemy obowiązkowo:
Mapę
Analiza mapy powinna być nieodłącznym elementem przygotowań do górskiej wędrówki (na przykład po to, by obliczyć czas, jaki ona nam zajmie – na mapach górskich podane są orientacyjne czasy przejść, albo po to, żeby na podstawie poziomic zorientować się, jakim szlak wiedzie terenem), ale nawet jeśli w trakcie tychże przygotowań nauczyliśmy się na pamięć przebiegu szlaku, na który się wybieramy, mapę i tak powinniśmy zabrać ze sobą. Mapa pomoże ustalić nasze położenie, w razie gdyby zdarzyło nam się pomylić szlaki, pozwoli sprawdzić możliwości skrócenia wycieczki w przypadku, gdyby zaczęła psuć się pogoda lub nie czulibyśmy się na siłach na dalszą drogę obraną początkowo trasą. Nigdy nie wiemy, czy nie zdarzy nam się trochę pogubić, albo czy nie nastąpi potrzeba zejścia z gór szybciej, jakimś innym szlakiem.

Wodę
Składamy się w dużej mierze z płynów i nasz organizm potrzebuje odpowiedniego nawodnienia, żeby prawidłowo funkcjonować. Jeżeli zaś oddalamy się na czas dłuższy od wszelakich kranów i sklepów, musimy odpowiedni zapas do nawadniania zabrać ze sobą. Odwodnić się jest bardzo łatwo nawet w zwykłych, miejskich warunkach, gdy się nie pamięta o regularnym przyjmowaniu płynów. W chwili, w której pojawia się pragnienie – już jesteśmy lekko odwodnieni. A co dopiero w górach, w czasie intensywnego wysiłku fizycznego, niech jeszcze trafi się upał. Wody więc zabieramy ze sobą naprawdę sporo, im cieplej – tym więcej, oraz uzupełniamy butelki w wodopojach TPN lub schroniskach. Można je też uzupełniać w wysoko położonych strumykach, jednak nie jest to do końca bezpieczne rozwiązanie, woda taka może być pełna bakterii, a jej wypicie skutkować rewelacjami żołądkowymi, a nawet zatruciem (uchroni nas przed tym używanie filtra podobnego do strzykawki lub tabletek do odkażania wody). Noszenie ze sobą zapasów wody nie jest oczywiście wygodne, ani przyjemne, bo woda jest ciężka. Ale jest konieczne. Odwodnienie objawia się bowiem bólami głowy, osłabieniem, drżeniem mięśni, utratą kontroli nad emocjami, a nie chcemy tego przeżywać gdzieś wysoko w górach. Nie zareagowanie w porę na pierwsze jego objawy może wręcz skutkować całkowitym unieruchomieniem na szlaku i koniecznością wzywania pomocy. Zimą płyny w zwykłych butelkach mogą zamarznąć, dlatego konieczne jest zastąpienie ich termosem, a wody – np. gorącą herbatą. Niewielki termos z rozgrzewającym napojem (najlepiej lekko słodzoną herbatą) przydać się może też w inne pory roku, podczas kiepskiej pogody.

Zapas kalorii
Długotrwały i intensywny wysiłek fizyczny, jakim jest chodzenie po górach, sporo kosztuje nasz organizm i wymaga dostarczania energii co jakiś czas. Ażeby nie dźwigać ze sobą za dużo, warto postawić na wysokoenergetyczne przekąski, takie jak np. batony zbożowo-bakaliowe, czekoladę, chałwę, suszone owoce itp.. Z kanapkami trzeba uważać w letnie ciepłe dni – to, co do nich dodajemy może się zepsuć po kilku godzinach w plecaku i stać się przyczyną zatrucia pokarmowego.

Zapasowe ubrania
W górach zazwyczaj jest o kilka-kilkanaście stopni chłodniej niż w okolicznych miejscowościach. Dodatkowo w wysokich, odsłoniętych ich partiach nierzadko mocno wieje. Górska pogoda bywa też kapryśna i potrafi zmieniać się często, szybko i diametralnie. Oczywiście najważniejsze jest sprawdzenie prognoz na portalach do tego przeznaczonych (np. Mountain Forecast, Meteo) przed wycieczką, jednak nawet przy sprzyjających ciepłej i stabilnej pogodzie przewidywaniach, trzeba mieć przy sobie warstwę odzieży, która uchroni nas od chłodu i ewentualnego deszczu. Nigdy nie wiadomo, czy jakieś okoliczności – np. choćby drobny wypadek – nie zmuszą nas do pozostania w miejscu przez dłuższy czas, a pozbawieni możliwości ruchu, prawdopodobnie szybko zmarzniemy w przepoconej koszulce.

Latarkę
Choćbyśmy najlepiej zaplanowali wycieczkę, nie na wszystko mamy wpływ. Korki 
w newralgicznych punktach szlaku (np. na łańcuchach), nieplanowane postoje, zmęczenie czy ból nóg – mogą wydłużyć nasz czas przebywania w górach i może się zdarzyć, że schodzić z nich będziemy już po zmroku. Latarka będzie wtedy konieczna do odczytania koloru szlaku na głazie lub drzewie, spojrzenia w mapę, czy w ogóle do patrzenia pod nogi. W razie, gdybyśmy potrzebowali pomocy, za pomocą latarki możemy ją wezwać (6 błyśnięć na minutę, czyli błyśnięcie co 10 sekund, potem minuta przerwy i powtórzenie sygnałów w tym samym rytmie) i zostać zlokalizowani przez ratowników. Przy czym powinna to być latarka nie krępująca ruchów, a więc nakładana na głowę czołówka. Dobrze też mieć ze sobą zapasowe baterie.

Naładowany telefon
W celu wezwania pomocy dla siebie lub kogoś innego w razie potrzeby. Jeśli planujemy dłuższą wycieczkę, a nasz telefon ma tendencje do rozładowywania się po kilku godzinach, rozwiązaniem będzie powerbank. Numer alarmowy TOPR: 601 100 300. W przypadku braku zasięgu, próbujemy dzwonić na numer alarmowy: 112. 
W telefonie warto mieć zainstalowaną aplikację „Na ratunek”, która wysyła automatycznie dane o naszym położeniu, gdy chcemy wezwać pomoc. 

Apteczkę
Podstawowe opatrunki i medykamenty, dzięki którym być może poradzimy sobie sami z niewielkim problemem i nie będziemy musieli dzwonić po ratowników. Albo przynajmniej udzielimy, sobie lub komuś, pierwszej pomocy przedmedycznej. W apteczce powinny znaleźć się: środki przeciwbólowe, plastry, opatrunek jałowy, opaska elastyczna, woda utleniona. Ważnym elementem wyposażenia plecaka jest folia ratunkowa (koc termiczny) NRC, która pomaga chronić przed wychłodzeniem – osobę narażoną na wychłodzenie (np. ofiarę wypadku górskiego) owija się lub przykrywa srebrną stroną folii do ciała.

Krem z filtrem
Wychodząc na całodzienną wycieczkę, wystawiamy się na działanie wszelkich czynników atmosferycznych, w tym słońca, które nie musi wcale grzać prosto z bezchmurnego nieba, aby nas opalić, czy nawet poparzyć. Skutków poparzenia słonecznego nie doznamy wprawdzie natychmiast, a prawdopodobnie dopiero po zejściu do schroniska lub kwatery, mogą być one jednak naprawdę opłakane – od bólu, przez bolesne bąble, po wstrząs wymagający odwiedzenia szpitala. Żeby krem nie zajmował dużo miejsca i nie był zbyt ciężki, możemy go przelać do buteleczki kupionej w drogerii lub do słoiczka po starym kremie np. do twarzy.

Dodatkowo warto mieć ze sobą:
1. Przewodnik/opis trasy – z opisem trasy czy to w drukowanym przewodniku (najrzetelniejsze są „Tatry Polskie” J. Nyki, „Przewodnik Przyrodniczy po Tatrach Polskich” T. Skrzydłowskiego, „Tatry Zachodnie” J. Krzeptowskiego-Sabały), czy w internecie (na tematycznych portalach, blogach, forach itp.) zapoznać się trzeba na pewno przed wycieczką, żeby mieć pojęcie, gdzie się idzie i jakich trudności należy się spodziewać. Przewodnik w formie książki swoje waży i z tego względu może być niemile widziany w plecaku. Jeżeli jednak przebieg trasy, którą planujemy jest zawiły lub dla nas niejasny (z jakimi szlakami się krzyżuje, przez jakie szczyty przechodzi), dobrze jest zabrać ze sobą choćby wydruk lub ksero jej opisu, czy też zrobić zdjęcie telefonem.
2. Kubeczek metalowy i plastikowe sztućce – w polskich schroniskach dostaniemy za darmo wrzątek – jednak wyłącznie do własnego naczynia. Mając ze sobą herbatę w torebkach, kawę w saszetkach lub posiłek instant, możemy sobie samodzielnie, taniej, przygotować coś ciepłego do jedzenia czy picia.
3. Pokrowiec przeciwdeszczowy na plecak – jeśli nie niesiemy w plecaku elektroniki (np. aparatu), a pieniądze schowamy do foliowego worka, przemoczenie plecaka nie jest nam może aż tak bardzo straszne. Pozostaje jednak raczej w sferze mało przyjemnych doświadczeń i warto się przed nim zabezpieczyć.
4. Kask – nie na każdej trasie będzie przydatny, jednak na szlakach w Tatrach Wysokich, gdzie jedni turyści idą dosłownie nad głowami drugich, a o strącenie niechcący kamienia nietrudno, kask może uratować życie. Do Ciebie należy decyzja, czy się w niego zaopatrzysz.
5. Woreczki foliowe/reklamówki – do przechowywania zbierających się przez cały dzień śmieci lub oddzielania ubrań czystych od tych niegrzeszących już świeżością.
6. Żel antybakteryjny do rąk oraz nawilżane chusteczki – dla zachowania higieny na szlaku.

Jak się ubrać w góry ?
Przygotowanie do wyjścia w góry to nie tylko pakowanie plecaka i praca nad kondycją. Należy pamiętać o tym, by odpowiednio się ubrać, ale i zabrać dodatkową odzież ze sobą. Wielu mniej doświadczonych turystów może zwieść dobra pogoda panująca „na dole", ale warunki w wyższych rejonach lubią się zmieniać i trzeba być gotowym na różne ewentualności – dobrze dobrana odzież zapewni nam komfort i ochronę podczas wędrówki. Ubiór na górską wyprawę trzeba oczywiście dostosować do aktualnej pory roku, przy czym warto pamiętać, że wiosna na nizinach niekoniecznie oznacza wiosnę w górach. W wysokich partiach śnieg utrzymuje się jeszcze do czerwca, a pojawia się już wczesną jesienią. Istnieją jednak pewne ogólne zasady ubierania się na górskie wycieczki.

Skarpety górskie
Wśród skarpet trekkingowych również możemy przebierać wedle swoich potrzeb i upodobań. Dobrze dobrane izolują od zimna, pochłaniają pot i zapewniają amortyzację kroków. Zwykłe bawełniane skarpety z pewnością nie będą najlepszym wyborem – absorbują pot, co sprzyja odciskom i odparzeniom stóp. Lepiej sprawdzą się skarpety z materiałów syntetycznych lub naturalnej wełny (na przykład merino), które mają właściwości termiczne i odprowadzają wilgoć. Wełna ma dodatkowo właściwości antybakteryje, co przekłada się na mniej przykry zapach po całodziennej wędrówce. 

Odzież termoaktywna
Sklepy sportowe oferują nam szeroki wybór rozmaitej odzieży termoaktywnej, od bielizny zaczynając, na czapkach kończąc. Niewątpliwą zaletą tego typu ubrań jest skuteczne odprowadzanie wilgoci i potu nawet podczas dużego wysiłku fizycznego. Dzięki temu, że materiał syntetyczny szybciej odparowuje wilgoć niż ją absorbuje, ubrania pozostają suche i nie przyklejają się do ciała, przewyższając pod tym względem zwykłą odzież bawełnianą. Co więcej, można wybrać rodzaj odpowiedni na daną porę roku – odzież cienką na cieplejsze dni, średnią lub grubą na sezon zimowy. 

Spodnie
Spodniom nie poświęca się wiele uwagi, ale niesłusznie. Dobrze dobrane zagwarantują nam większy komfort podczas wędrówki. Powinny zapewniać oddychalność i właściwości termoaktywne: odprowadzać nadmiar wilgoci i szybko schnąć (wystarczy sobie przypomnieć przemoczone od deszczu jeansy, by docenić te właściwości). Nie mogą być zbyt przewiewne, gdyż górski wiatr potrafi być przenikliwy i dokuczliwy. Spodnie muszą gwarantować swobodę ruchów – godne polecenia są modele ze wstawkami z elastycznych materiałów w okolicach kolan. Ściągacze na końcu nogawki pozwolą lepiej dopasować nogawkę do buta, a liczne kieszenie umożliwią schowanie użytecznych drobiazgów tak, by mieć je zawsze pod ręką.

Kurtka
Bez kurtki w góry ani rusz – nawet jeśli wychodzimy na wycieczkę w pełnym słońcu i upale. Pogoda w górach lubi zaskakiwać i może nam zafundować nagłą ulewę lub porywisty wiatr, dlatego kurtka powinna znaleźć się w każdym plecaku nawet latem. Oczywiście i tu mamy spory wybór kurtek na poszczególne pory roku, zatem przed zakupem konkretnego modelu warto poczytać opinie na jego temat. Można wyróżnić dwa typy kurtek outdoorowych: ocieplające i przeciwdeszczowe. Kurtki ocieplające, najczęściej puchowe, doskonale sprawdzają się zimą, gdyż bardzo dobrze izolują od zimna. Ich wadą jest słaba odporność na wilgoć – tu lepiej sprawdzą się kurtki ze sztucznych ocieplin np. Primaloft. Głównym zadaniem kurtek membranowych jest natomiast izolacja od deszczu i wiatru. Membrana chroni przed wilgocią, jednocześnie odprowadzając parę wodną na zewnątrz. Najbardziej znane są membrany Gore-Tex. Tego typu kurtki w mniejszym stopniu chronią przed utratą ciepła, dlatego przy spodziewanej gorszej pogodzie warto mieć także cieplejszą bluzę, na przykład z polaru. Kupując kurtkę należy zwrócić uwagę na jej wodoszczelność – przyjmuje się, że pełna wodoodporność zaczyna się przy 10000 mm H2O, typowe laminaty oscylują około 20000 mm H2O. Minimalny poziom oddychalności kurtki powinien natomiast wynosić 10000 g H20/m2. 

Akcesoria
Ubiór uzupełniają dodatkowe akcesoria, które dobieramy zależnie od pory roku. Najbardziej uniwersalne są wielofunkcyjne chusty, których można używać jako czapki, szalika czy opaski. Latem warto zaopatrzyć się w nakrycie głowy, które ochroni nas przed słońcem, zimą oczywiście konieczne są rękawiczki i czapka. Gogle lub okulary przeciwsłoneczne przydadzą się zarówno latem, jak i zimą. 

 Buty
Odpowiednie buty w górach to podstawa. Nasze stopy są narażone na duży wysiłek podczas długiej wyprawy, a źle dobrane obuwie może sprawić, że wędrówka stanie się udręką. W sklepach sportowych znajdziemy liczne modele butów trekkingowych niskich lub wysokich. Kupując obuwie górskie musimy kierować się przede wszystkim własnym komfortem. Za małe buty mogą sprawić, że wędrówka zamieni się w tortury przez stłuczone palce, otarcia i odciski, zatem lepiej jest wybrać rozmiar nieco większy niż zwykle. Równie ważna jest odpowiednia podeszwa, która powinna zapewniać bezpieczny kontakt z podłożem i odpowiednią przyczepność. Dobrą oddychalność zapewnią buty ze wstawkami z przewiewnego materiału, a wodoodporność – dobra membrana. 

Dobór obuwia
Częstą przyczyną otarć jest nieodpowiednio dobrane obuwie. Złe dopasowanie często nie wynika z braku profesjonalnej wiedzy, ale samego faktu, że bardzo trudno jest wyczuć doskonałą kompatybilność z kształtem stopy. Człowiek nie jest z reguły idealnie symetryczny. Zdarza się, że jedna stopa nieznacznie różni się od drugiej. Wybierając obuwie trekkingowe najczęściej skupiamy się przede wszystkim na przeznaczeniu (pory roku, w których chcemy użytkować buty, obecność membrany, rodzaj i zróżnicowanie terenu użytkowania, częstotliwość użytkowania, wysokość, twardość i typ podeszwy). Niedopasowanie do stopy „zrzucamy” na drugi plan, tłumacząc lekki dyskomfort między innymi specyfiką obuwia, jakiego potrzebujemy. Dobrze dobrany but powinien być jednak wygodny od samego początku. Lepiej nie liczyć, że „się rozejdzie”. Po zakupie obuwia, zanim wyjdziemy w nim w góry, warto przetestować komfort użytkowania na dłuższym pieszym spacerze po zróżnicowanym terenie. Za duży, zbyt mały lub źle dopasowany but może sprawić naszym stopom bardzo dokuczliwe cierpienie. Zanim dojdziemy do wniosku, że już nigdy więcej go nie założymy, warto poeksperymentować ze zmianą typu skarpetek czy wkładkami. Czasami przyczyna tkwi w tego rodzaju szczegółach, jak zbyt mocne czy zbyt słabe sznurowanie !

Buty w góry na lato – wysokie czy niskie?
Jasne jest, że zimą na górską wędrówkę założymy raczej wysokie buty. Jednak latem pojawia się dylemat – lepiej sprawdzą się te za kostkę czy może niskie? 
Na to pytanie nie da się odpowiedzieć jednoznacznie, ponieważ tak naprawdę nie ma dobrej odpowiedzi i wszystko jest kwestią indywidualną. Zarówno wysokie, jak i niskie buty trekkingowe ma swoje wady i zalety.

Buty trekkingowe z wysoką cholewką
Tego typu obuwie stabilizuje staw skokowy, zatem dobrze sprawdzi się podczas kilkudniowych wędrówek z plecakiem, podczas których nasze nogi narażone są na duży wysiłek, a przy zmęczeniu łatwiej o fałszywy krok, który może skończyć się skręceniem. Wysokie buty lepiej zabezpieczają także przed błotem, wilgocią czy otarciami kostek. Ich dodatkową zaletą jest uniwersalność – nadają się do wędrówek zarówno zimą, jak i latem - choć oczywiście istnieje osobna kategoria bardzo przydatnych butów zimowych. Niektórzy mogą jednak uważać, że tego typu buty są za ciężkie na wędrówki w letnich warunkach i mniej intensywne wyprawy bez dużego obciążenia.

Niskie buty trekkingowe
Zwane są też butami podejściowymi. Tego typu obuwie jest lżejsze niż to z wysoką cholewką i dobrze sprawdza się w cieplejsze dni od wiosny do jesieni, kiedy na szlakach nie ma już śniegu. Buty z niską cholewką nadają się przede wszystkim na krótsze, mniej wymagające trasy i zapewniają swobodę podczas marszu, jednak nie zabezpieczają kostek i łatwiej przemakają, gdyż woda może dostać się do środka od góry.
Znamy już wady i zalety obydwu rodzajów butów trekkingowych, jednak wysokość cholewki nie jest najważniejszą kwestią, na jaką powinniśmy zwrócić uwagę podczas wyboru górskiego obuwia. Przed zakupem warto się najpierw zastanowić, jaką aktywność mamy zamiar wykonywać i na jakim terenie: czy planujemy długie, intensywne wędrówki po Tatrach, czy raczej łagodne górskie spacery w mniej wymagającym terenie? Jakie będziemy mieć obciążenie: ciężki plecak zapakowany na kilka dni czy raczej podręczne, najpotrzebniejsze rzeczy? Jak często mamy zamiar wyruszać na wędrówkę – maksymalnie kilka razy do roku czy częściej? Kiedy odpowiemy sobie na te pytania, łatwiej będzie podjąć decyzję co do wyboru konkretnego modelu. Podczas zakupu należy zwrócić uwagę przede wszystkim na to, aby wybrać odpowiedni rozmiar – za małe lub za duże buty mogą sprawić, że wędrówka zamieni się w tortury przez stłuczone palce, otarcia i odciski. Równie ważna jest odpowiednia podeszwa, która powinna zapewniać bezpieczny kontakt z podłożem i odpowiednią przyczepność. Dobrą oddychalność zapewnią buty ze wstawkami z przewiewnego materiału, a wodoodporność – dobra membrana. Wybierając buty na lato musimy pamiętać przede wszystkim o tym, by czuć się w nich komfortowo i wygodnie. Kwestia wysokiej lub niskiej cholewki zależy już wyłącznie od osobistych preferencji.

Kiedy jest już za późno ?
Pęcherze powstają wskutek ocierania się skóry na stopie o inną powierzchnię. Powoduje to tarcie, którego rezultatem jest rozszczepienie wewnętrznej i zewnętrznej warstwy skóry. W ten sposób powstaje kieszeń, która szybko wypełnia się półprzezroczystym płynem. Jest to reakcja obronna organizmu, który otula zranione miejsce kojącym płynem. Kiedy czujemy, że buty ocierają nas w sposób zwiastujący pojawienie się pęcherzy, możemy szybko zareagować, stosując miejscowo specjalne plastry na pęcherze, które można dostać w aptece. Należy nakleić je na stopę już w momencie, kiedy czujemy, że pęcherz zaraz powstanie. Plaster działa jak dodatkowa warstwa skóry: przylegając szczelnie, pomaga zachować naturalną wilgotność, temperaturę i prawidłowe pH. Jeśli na stopie powstanie już pęcherz, nie należy go przebijać. Dopiero gdy pęknie, należy zastosować preparaty antyseptyczne, które zabezpieczają uszkodzony naskórek przed brudem i bakteriami.Jeżeli nasze stopy cierpią z innych przyczyn, takich jak opuchnięcia czy przemrożenia, po powrocie do domu możemy zrelaksować je odpowiednio chłodną lub ciepłą kąpielą z dodatkiem soli (do kupienia w aptekach, drogeriach). Sól jest niewskazana, jeśli na skutek dyskomfortu doszło do uszkodzenia naskórka.

Co zrobić, gdy wiecznie marzniesz w górach ?
Termika ciała to kwestia bardzo indywidualna. Trudno radykalnie definiować ją na podstawie płci, co więcej, jej parametry bywają zmienne w zależności od stanu i odżywienia organizmu. Jak wspomóc naszą termoregulację? Z zasady przyjmuje się, że różnica termiki u kobiety i mężczyzny może wynosić nawet do 7 st. C. Dane odnośnie przeciętnego komfortu termicznego u obu płci to jednak uśrednienie, stąd między innymi norma EN 13537 (stosowana do wyboru śpiworów), określająca europejski standard izolacji termicznej, która odnosi się do „przeciętnego mężczyzny” i „przeciętnej kobiety”. Jak odpowiedzieć sobie na pytanie na temat poziomu własnej termiki? Najlepiej wyciągnąć wnioski na podstawie długotrwałej obserwacji reakcji naszego ciała na niekorzystne warunki. Na nasze odczucia związane z komfortem termicznym wpływa wiele czynników zależnych od konkretnej sytuacji. Stałą jest w tym przypadku skład ciała (ilość tkanki tłuszczowej, nawodnienie, stosunek wagi mięśni do wagi ogólnej itd.). Zmiennymi mogą być między innymi: stopień zmęczenia, długość czasu spędzonego w niskiej temperaturze, wilgotność powietrza, siła wiatru, niedobór kaloryczny, choroby układu krążenia, osłabienie, neurotyczność, depresja, niedobór snu, ogólny stan organizmu. Nawet, jeżeli standardowo twoja termika pozwala Ci na śmiałe działania górskie, musisz pamiętać że w pewnych warunkach ciało zareaguje inaczej niż jesteś do tego przyzwyczajony. Niestety, jeżeli twoją cechą charakterystyczną jest nietolerancja niskich temperatur, trudno liczyć na cud i radykalnie zmienić funkcjonowanie termoregulacji (jeżeli się mylę, proszę mnie śmiało poprawić). Istnieje jednak wiele sposobów, żeby wspomagać ten system oraz wpływać na odczucie komfortu termicznego w niekorzystnych warunkach.Odzież (warstwa izolacyjna) i ocieplanie - wybieraj dobrej jakości odzież izolacyjną. Wskazana jest wełna merino, puch dobrej jakości, ubrania z zastosowanymi technologiami ocieplającymi. Dbaj o zachowanie ciepła w okolicach splotu słonecznego i głowy. Dobieraj ciepłe dodatki mające uchronić przez zimnem kończyny. Stosuj bieliznę termoaktywną. Jeżeli wiesz, że długo będziesz przebywał w niekorzystnych warunkach termicznych, zaopatrz się w ogrzewacze chemiczne (lub inne).Odżywianie – w zimne pory roku nasza dieta powinna bazować na produktach rozgrzewających. Należy bardzo dbać o dostateczną ilość spożywanych kalorii. Za produkty wspierające pracę termoregulacyjną organizmu uznaje się między innymi: kaszę gryczaną, jaglaną, mięsa: jagnięcinę, baraninę, dziczyznę, wieprzowinę. Z ryb można polecić węgorza, okonia, pstrąga, dorsza, sardynki, tuńczyka i łososia. Z warzyw: marchew, pietruszka, koper, dynia, por, cebula, czosnek i chrzan. Dbajmy o dużą ilość wypitych gorących napojów. Do herbaty można dodawać świeży imbir. Inne rozgrzewające przyprawy to cynamon, chili, pieprz, curry, koper włoski i gałka muszkatołowa; goździki, kardamon czy kurkuma. Wskazane jest ciepłe śniadanie (np. owsianka z bakaliami) i potrawy poddawane długiej obróbce termicznej. Zapewnij sobie zapas napojów (termos!) i jedzenia na planowane wyjście w góry.Stan ogólny organizmu – jeżeli wiesz, że będziesz narażał organizm na długotrwały kontakt z niską temperaturą, zadbaj o dobry stan ogólny organizmu. Zapewnij sobie dostateczną, regeneracyjną ilość snu (powyżej 6 godzin). Nie przemęczaj się tuż przez wyjazdem w góry. Wyklucz lub ogranicz spożycie alkoholu i nikotyny. Pij dużo napojów (najlepiej ciepłych). Pozytywnie nastaw się do planowanego wyjścia – stres związany z obawami na temat tego czy zima „jest dla nas, czy nie” może powodować szybsze kurczenie się naczyń krwionośnych (tak jak stany długotrwałego napięcia). Nie przerywaj aktywności fizycznych – nawet te o niskiej intensywności wspierają funkcjonowanie układu krążenia.

Jak poprawić swoją kondycję przed wyjazdem w góry ?
Wyczekiwany wyjazd w Tatry zbliża się wielkimi krokami, a ty zastanawiasz się, czy na pewno dasz sobie radę z zaplanowaną trasą? A może dopiero po przyjeździe okazuje się, że szybko łapiesz zadyszkę, nogi bolą, a później pojawiają się koszmarne zakwasy? Takich sytuacji da się uniknąć, trzeba jednak odpowiednio wcześnie zadbać o swoją kondycję. Poniżej znajdziecie kilka wskazówek, jak to zrobić.Nie wszyscy mogą sobie pozwolić na częste wypady w góry i pojawiają się w Tatrach raz, kilka razy do roku. Organizm takich osób naturalnie nie jest więc przyzwyczajony do tego typu wysiłku, jakim jest wspinanie się na szczyty, nie oznacza to jednak, że długa wędrówka pod górę musi być nieosiągalna lub okupiona zakwasami. Nawet niewielki, ale regularny wysiłek fizyczny podejmowany na co dzień sprawi, że wyprawa w góry nie będzie dla organizmu nieprzyjemnym szokiem.

Siedzący tryb życia
Praca wielu osób polega na spędzaniu kilku godzin dziennie przed komputerem, i tego przeskoczyć się nie da. Wiele jednak zależy od tego, co robimy z czasem wolnym po pracy. Jeżeli po powrocie do domu znów siadamy przed komputerem czy telewizorem, nie możemy oczekiwać, że nasz organizm lekko i bez problemów zniesie kilkugodzinny marsz pod górę, który zafundujemy mu podczas wypadu w Tatry. Dlatego warto poświęcić trochę czasu na aktywność fizyczną – oczywiście nie zawsze jest to możliwe, ponieważ czekają nas jeszcze zakupy, gotowanie, odrabianie lekcji z dziećmi... Czasem wymówką bywa zmęczenie lub brzydka pogoda. Wbrew pozorom nie trzeba jednak wiele, by poprawić swoją kondycję.

Aktywność fizyczna na co dzień
Zacznij od drobnych czynności, które nie będą kosztować cię wiele czasu i wysiłku, ale pozwolą nieco rozruszać twoje ciało. Liczne korzyści przyniosą spacery. Jeżeli do pracy dojeżdżasz komunikacją miejską, wysiądź jeden, dwa przystanki wcześniej i pokonaj ten odcinek pieszo. Zapewne spacer nie zajmie więcej niż kilkanaście, dwadzieścia minut, ale nawet tyle wystarczy, by pomóc usprawnić serce i obieg krwi. Spacer może także obniżyć ciśnienie tętnicze i poprawić metabolizm; wzmacnia nogi, usprawniając mięśnie i kości. Na początek postaraj się spacerować na przykład co drugi, trzeci dzień, a w weekend wybierz się na dłuższą przechadzkę. Nic nie stoi na przeszkodzie, by zabrać na nią także partnera, dzieci czy psa, dzięki czemu nie będziesz traktować tego jako obowiązku czy ćwiczenia, ale jak przyjemny sposób spędzania czasu. Jeżeli mieszkasz lub pracujesz na piętrze, zrezygnuj z używania windy i chodź po schodach. Ta aktywność zapewnia podobne co spacer korzyści, również dobrze wpływa na układ krążenia i wzmacnia mięśnie pośladków, ud i łydek, co pozwoli przygotować nogi do górskiej wędrówki. 

Znajdź swój sport
Nie warto podejmować aktywności, która nie jest dla ciebie przyjemna. Każdy powinien znaleźć taki rodzaj ćwiczeń, który lubi, dzięki czemu nie będa one przykrym obowiązkiem i dadzą lepsze efekty. Myślisz, że pływanie czy joga nie pomogą przygotować się do wędrówki po górach? Wręcz przeciwnie, każdy sport praktykowany regularnie poprawia ogólną sprawność organizmu, wytrzymałość i kondycję, pozwala wzmocnić mięśnie, ale też psychikę – podczas ćwiczeń pokonujesz swoje słabości, jesteś więc także lepiej przygotowany na kryzysy, które mogą pojawić się podczas wyprawy w góry. Warto poświęcić 40-60 minut kilka razy w tygodniu na sport, który lubisz – jeśli masz problemy z motywacją, ćwicz z partnerem lub znajomymi. Dobrze będzie włączyć do każdego treningu odpowiednią rozgrzewkę i skupić się przede wszystkim na tych partiach, które najwięcej pracują podczas górskiej wędrówki.

Regularność i jeszcze raz regularność
Regularność to podstawowa zasada. Jeśli pobiegasz raz lub dwa przed wyjazdem w Tatry, nie licz na oszałamiające efekty. Gdy dopiero zaczynasz pracować nad kondycją, lepiej zdecyduj się na lżejszą, mniej męczącą aktywność, ale za to wykonuj ją regularnie. Kiedy twój organizm przyzwyczai się do wysiłku, zwiększaj czas i intensywność treningów.

Kiedy zacząć ?
Ile czasu potrzeba, by kondycja na wyjazd była wystarczająca? To sprawa indywidualna, zależna od tego, jaki tryb życia prowadzisz, jak często i jak intensywnie ćwiczysz. Oczywiście im wcześniej zaczniesz, tym lepiej – gdy rozpoczniesz przygotowania tydzień lub dwa wcześniej, raczej wiele się nie zmieni i nie dostrzeżesz efektów. Najważniejsze jest jednak to, by dostosować plan do swoich możliwości i nie zaczynać od zbyt dużego wysiłku, który tylko zniechęci do dalszego podejmowania aktywności. 

Nad czym pracować ?
Najpierw musisz odpowiedzieć sobie na pytanie, jaki jest twój górski cel. Jeśli wybierasz się w Tatry na jeden dzień lub kilka dni i zamierzasz wędrować po dolinach lub niższych szczytach, takich jak Nosal czy Gęsia Szyja, nie musisz specjalnie się przygotowywać. Tego typu wędrówki nie są zbyt wymagające kondycyjnie i nie wymagają wielu godzin mozolnego marszu, zatem wystarczy podstawowa praca nad poprawą sprawności. Jednak w przypadku, gdy planujesz wielodniowe wędrowanie po trudniejszym terenie lub zdobycie kilku wymagających szczytów, musisz poświęcić na przygotowanie więcej czasu i wysiłku. Jeśli czeka cię kilka intensywnych dni, podczas których planujesz przemierzyć wiele kilometrów i przewyższeń, pracuj przede wszystkim nad wytrzymałością. Pomogą ci w tym na przykład biegi długodystansowe lub ogólne wzmocnienie mięśni, na przykład na siłowni. Praca nad kondycją to sprawa indywidualna, zależna od dotychczasowego trybu życia i obranych celów, dlatego trzeba planować ją rozważnie i uwzględnić te kwestie. Najważniejsze jest regularne podejmowanie nawet lekkiej aktywności fizycznej, która przyniesie efekty nie tylko podczas wędrówki, ale także pozytywnie wpłynie na stan zdrowia.

Rozgrzewka przed wyjściem w góry
Rozgrzewka jest nieodłącznym elementem każdego treningu i pozwala odpowiednio przygotować mięśnie na planowany wysiłek. Może także wpłynąć na możliwości wysiłkowe i pozwala zapobiegać kontuzjom. Zwykle pamiętamy o niej przed treningiem na siłowni czy bieganiem, nie powinniśmy więc o niej zapominać także przed wyjściem w dłuższą górską trasę. Rozgrzewkę można podzielić na ogólną oraz specjalistyczną. Rozgrzewka ogólna ma za zadanie przygotować organizm do wzmożonego wysiłku i podnieść temperaturę ciała, zatem w jej ramach można wykonać podskoki, trucht, ruchy okrężne rąk, skręty tułowia, skłony czy przysiady. Później w ramach rozgrzewki specjalistycznej należy skupić się na tych częściach ciała, które będą najbardziej obciążone podczas wędrówki.

Stopy
To na nich spoczywa cały ciężar naszego ciała i dodatkowo plecaka, czeka je długi marsz w ciężkich butach. Dlatego należy odpowiednio zadbać o przygotowanie stóp na wysiłek. Na początek dobrze jest je rozmasować, by poprawić ukrwienie i elastyczność; ćwiczenia można wykonać już w butach.

Przykładowe ćwiczenia:
- stawanie na palcach wymuszające pełne zgięcie palców stóp,
- stawanie naprzemiennie na palcach i na piętach,
- kręcenie stopą opartą o czubek buta, co pozwoli rozgrzać staw skokowy.

Kolana 
Kolana to najgorzej ukrwione stawy, które cierpią szczególnie podczas zejść. Przed wyruszeniem warto więc przygotować je na wysiłek. 

Przykładowe ćwiczenia:
- krążenia kolan do środka i na zewnątrz w lekkim rozkroku,
- krążenia kolan ze złączonymi stopami i kolanami, na lekko zgiętych nogach.

Nogi
To w nogach najczęściej odzywają się zakwasy po długiej wędrówce, dlatego należy zadbać o odpowiednią rozgrzewkę. Oczywiście najlepiej byłoby popracować nad ich kondycją już na jakiś czas przed planowanym wyjściem, by były przygotowane na wysiłek. Przed wyruszeniem także należy uwzględnić je w rozgrzewce.

Przykładowe ćwiczenia:
- ugnij jedną nogę i chwyć za staw skokowy, dociągnij piętę do pośladka i wytrzymaj 20-30 sekund; powtórz dla drugiej nogi,
- wykonaj wykrok do przodu, stopę z tyłu ustaw prostopadle do tej z przodu i wykonaj skłon do nogi wykrocznej, wytrzymaj 20-30 sekund i powtórz dla drugiej nogi,
- stań w wykroku, zegnij przednią nogę w kolanie i oprzyj dłonie na udzie; tylna noga wyprostowana, -zgłębiaj pozycję pochylając się do przodu, wytrzymaj 20-30 sekund i powtórz na drugą nogę,
- stań prosto i połóż dłonie na ziemi, nie uginając kolan.

Biodra
Wykonaj krążenia bioder w obie strony.

Kręgosłup
O niego również należy dobrze zadbać, szczególnie jeśli zabierasz na wędrówkę ciężki plecak. Ćwiczenia poprawią ukrwienie mięśni około kręgosłupowych i ruchomość kręgów.

Przykładowe ćwiczenia:
- skręty tułowia w lewo i prawo,
- skłony w przód i w tył,
- skrętoskłony: stojąc prosto rozłóż ręce, prawą dłonią sięgaj do lewej stopy, lewą dłonią do prawej stopy (naprzemiennie). Powtórz kilka-kilkanaście razy.

Nadgarstki
Szczególnie jeśli używasz kijów trekkingowych, nie zapomnij o rozgrzaniu nadgarstków.

Przykładowe ćwiczenia:
- ruchy okrężne nadgarstków,
- kilka młynków zaplecionymi dłońmi,
Rozgrzewka nie powinna zająć więcej niż 15 minut, ale przygotuje twój organizm na wysiłek. Warto jest więc o niej pamiętać i wykonać przynajmniej kilka ćwiczeń przed wyruszeniem w trasę.

 Zakwasy po wycieczce – jak z nimi walczyć?
Przed nami tydzień w Tatrach. Codzienne wędrówki, wspinanie, codzienny ruch. 
Co zrobić, aby tego czasu nie uprzykrzyły nam zakwasy? Każdy z nas pewnie nieraz miał do czynienia z bolącymi mięśniami. Szczególnie bolą, kiedy w górach dobre warunki, a my nie możemy się zwlec z łóżka. Jak radzić sobie z zakwaszonymi mięśniami? Z teoretycznego, a dokładniej z medycznego punktu widzenia, z zakwasów należy się cieszyć. Ból, który pojawia się po wysiłku fizycznym związany jest z mikrourazami w mięśniach. Nie są one groźne dla zdrowia, a wręcz potrzebne i zbawienne dla naszej wytrzymałości, ponieważ organizm mikrourazy regeneruje, i to z naddatkiem. Czy poza wmawianiem sobie, że „jak boli, to rośnie” możemy jeszcze jakoś poradzić sobie z bólem? Zasada jest jedna – szyba reakcja i odpowiednie przygotowanie. Jeśli wiemy, że przeciążyliśmy organizm, a na drugi dzień mamy zaplanowaną kolejną „wyrypę”, trzeba działać szybko i skutecznie. Po wysiłku bardzo ważne jest rozciąganie. Krótki streching możemy zrobić zaraz po zejściu ze szlaku. Porozciągajmy chwilę te parte mięśni, które używane były najmocniej podczas wysiłku. Dobrze wykonując ćwiczenia poczujemy lekki opór w przykurczonych mięśniach. Bardzo dobrym pomysłem jest także zafundowanie sobie po wysiłku sauny bądź też gorącej kąpieli lub prysznica. Jeśli wiemy, że na drugi dzień nasze zakwaszone mięśnie uniemożliwią nam aktywność fizyczną, dobrze jest zaopatrzyć się w aptece w maść rozgrzewającą i wetrzeć ją w nadwerężone parte mięśniowe. Rozgrzanie mięśni w saunie, w trakcie gorącej kąpieli czy też maścią powoduje usunięcie z nich toksycznych produktów, takich jak kwas mlekowy. Na zakwasy pracujemy także na długo przed wysiłkiem przede wszystkim przez złą dietę. Ważne jest, abyśmy spożywali dużo owoców i warzyw, szczególnie tych bogatych w żelazo, które jest odpowiedzialne za transport tlenu w organizmie. Dobrze jeśli nasza dieta opierać się będzie na produktach niskotłuszczowych. Konieczne jest także odpowiednie nawodnienie organizmu, zarówno poprzez picie wysoko zmineralizowanej wody, jak również soku z wiśni. Niepotwierdzone dotąd przez naukowców, choć często praktykowane, jest wypicie po treningu piwa (oczywiście w symbolicznych ilościach). Najlepszym jednak sposobem na zakwasy, pomimo bólu, jest ruch. Oczywiście nie zaleca się ciężkich treningów czy długich, wytrzymałościowych tras, ale restowy spacer na pewno pomoże. A ciągłe wmawianie sobie, że zakwasy przynoszą nam same korzyści, powinno nam skutecznie pomóc w walce z bólem. 

Poruszanie się po trudnych szlakach w Tatrach
Po przejściu pierwszych prostych tatrzańskich tras rośnie ochota na coś trudniejszego – przed nami największe wyzwanie, tatrzańska Orla Perć. Jak radzić sobie z ekspozycją i wysokością?
Większość wymagających tatrzańskich szlaków wzbogaconych o sztuczne ubezpieczenia prowadzi turystów w terenie przepaścistym, charakteryzującym się dużą ekspozycją. Lęk będzie nam towarzyszył zawsze na takich odcinkach, ważne jest jednak, aby próbować go oswoić – by nie sparaliżował nas, doprowadzając do sytuacji, kiedy nie jesteśmy w stanie wykonać żadnego ruchu. Taki paraliż, początkowo psychiczny, a później także ruchowy, może powodować zaburzenia w równowadze a także doprowadzić do braku koordynacji ruchowej. Jak pokonywać trudne odcinki skalne? Przede wszystkim – po kolei. Ekspozycję należy sobie dawkować – początkowo wybierać łatwiejsze szlaki, krótsze i przede wszystkim z przynajmniej kilkoma opcjami odwrotu. Jeśli chodzi o technikę pokonywania dróg ze sztucznymi ubezpieczeniami, należy pamiętać o zasadzie trzech punktów. Oznacza ona, że koniecznie musimy stabilnie stać w trzech punktach, zatem albo trzymamy się wygodnie rękoma i stoimy stabilnie na jednej nodze, drugą szukając odpowiedniego stopnia, albo stoimy stabilnie na dwóch nogach, mocno trzymając się jedną ręką, a drugą szukamy odpowiednich dalszych chwytów. Ponadto pokonując odcinki ubezpieczone łańcuchami należy przestrzegać zasady: jedna osoba na jednym odcinku łańcucha. W innym wypadku, gdy tego samego odcinka trzyma się więcej niż jedna osoba, szarpnięcie przez jednego ze wspinaczy może doprowadzić do utraty równowagi i odpadnięcia drugiego. Należy unikać sytuacji, w których konieczne jest mijanie się w eksponowanych miejscach. Ponadto warto mieć ze sobą chociażby kilkunastometrowy (najlepiej 30) odcinek liny wspinaczkowej, taśmę, lub uprząż i kilka karabinków zakręcanych (3), aby w razie sytuacji awaryjnej można było zaasekurować się w trudnym terenie. Warto pomyśleć o zabraniu ze sobą kasku wspinaczkowego, który będzie chronił naszą głowę zarówno podczas upadku,  jak i przed spadającymi kamieniami. Należy pamiętać, o czym wspominaliśmy już  w artykule o burzach, aby w razie wyładowań atmosferycznych oddalić się od wszelkich metalowych ubezpieczeń. Planując wycieczkę po którymkolwiek z tatrzańskich szlaków, na których występują sztuczne ułatwienia, koniecznie należy zapoznać się z prognozami pogody i w razie jakichkolwiek przeszkód przełożyć termin wspinaczki.

Kask na szlaku - potrzebny czy nie ?
Kiedy na szlakach jest ślisko, a śnieg nie tworzy jeszcze ciągłej pokrywy, bardzo łatwo o poślizgnięcie kończące się długim upadkiem. Wystające spod śniegu kamienie i wanty są bezlitosne dla ciała.

Gdzie i kiedy nosić kask ?
Kask niejednemu uratował już życie. Powszechnie używa się do w taternictwie, sportach ekstremalnych i miejscach potencjalnie niebezpiecznych, na przykład podczas jazdy rowerem, tymczasem widok osoby poruszającej się w kasku po szlaku turystycznym nadal często wzbudza zdziwienie. Czy słusznie? No tak… turysta w kasku idący dnem doliny może wywoływać uśmiechy niezrozumienia, ale przestańmy karmić wyobraźnię i przenieśmy się myślami w teren wysokogórski. Czy istnieje jakaś granica geograficzna, trudności szlaku czy jakakolwiek inna, na podstawie której możemy określić „tu kask jest potrzebny – a tu nie”? Raczej nie. Na bezpieczeństwo wędrówki wpływa wiele czynników, takich jak rodzaj terenu (nastromienie, bieg szlaku, charakter szlaku, możliwość obrywów i spadających kamieni itd.); warunki na szlakach (ślisko, mokro, zwłaszcza warunki mieszane), doświadczenie (chociaż spadające kamienie nie wybierają swoich ofiar na podstawie doświadczenia, to nabyta sprawność poruszania się w zróżnicowanych warunkach nieco zmniejsza prawdopodobieństw upadku), wiek. Nie wszystkie możemy przewidzieć, dlatego nie zawsze da się z góry określić, czy kask na pewno będzie konieczny.

Niebezpieczne urazy głowy
Sceptycy często doszukują się przesady w „zdobieniu” głowy kaskiem na szlaku turystycznym, jakby ten element ekwipunku był zarezerwowany tylko dla szczególnie narażonych wyjść w teren. Tymczasem TOPR raz za razem poucza: w górach wysokich nie trudno nawet o prosty upadek, kask może uratować ci życie. Szlaki wysokogórskie narażone są również na obrywy i spadające kamienie. Osoby poruszające się nad nami mogą strącić na nas nawet duże głazy. O każdej porze roku charakter niebezpieczeństw wysokogórskich jest nieco inny, upadek jest jednak zagrożeniem stałym. Urazy głowy często są najbardziej niebezpieczną ze szkód, jakiej doznaje ofiara upadku. Następstwa urazu mogą pojawiać się bezpośrednio po nim lub z pewnym opóźnieniem. W każdym przypadku utraty przytomności, nawet krótkotrwałej, która powstała na skutek urazu, poszkodowany wymaga obserwacji. Nie bagatelizujmy objawów urazu. W razie narastania bólu głowy, pojawienia się nudności, wymiotów czy zawrotów głowy konieczna staje się konsultacja lekarska. Uraz głowy to niestety tak pechowa sprawa, że jeden może mieć szczęście i przeżyć długi, kilkusetmetrowy upadek, kiedy indziej dojdzie do poważnych uszkodzeń przy zwykłym potknięciu. Używajmy kasku w miejscach potencjalnie niebezpiecznych. Zbyt wiele jest tragicznych wypadków, które mogłyby zakończyć się szczęśliwie, gdyby poszkodowany założył kask.

Okulary przeciwsłoneczne w górach
Wybierając się w góry zimą należy pamiętać o odpowiednim sprzęcie, takim jak raki i czekan. Ale to nie wszystko - warto zabrać ze sobą także okulary przeciwsłoneczne lub gogle, które ochronią nas przed urazami oczu. Podczas zimowych wycieczek jesteśmy narażeni na długotrwałe wpatrywanie się w biel śniegu i lodu, co może doprowadzić nawet do poparzenia siatkówki oka. Skutkuje to silnym bólem oczu, ale może też wywołać ślepotę śnieżną, czyli czasowe lub trwałe oślepnięcie! Właśnie dlatego nie wolno zapominać o tym, by na zimową wędrówkę zabrać ze sobą okulary przeciwsłoneczne. Tak jak w przypadku ochrony przed słońcem w lecie, nie wystarczą oczywiście te najtańsze, bez odpowiednich filtrów. Lepiej zaopatrzyć się w markowy sprzęt, wyprodukowany specjalnie dla górsko-narciarskich celów. Świetnie sprawdzają się okulary polaryzacyjne - polaryzacja zapobiega zmęczeniu oczu ciągłymi odblaskami i odbiciami światła, które zimą w górach atakują nas na każdym kroku. Dzięki takim okularom intensywne promienie zostają przytłumione i w takiej formie docierają do naszych oczu. Dodatkowo polaryzacja poprawia sposób widzenia otaczającego nas świata, czyniąc kolory bardziej wyrazistymi. Okulary przydają się także podczas silnego wiatru, który zawiewa drobinki śniegu prosto w naszą twarz. Szczególnie odczuwają to narciarze, którzy w czasie zjazdów osiągają duże prędkości, a pęd powietrza wywołuje łzawienie. Tutaj najlepiej sprawdzą się specjalne gogle.

Jak zrobić dobre zdjęcie w górach ?
W obecnych czasach, gdy dostępność do fotografii jest praktycznie nieograniczona i prawie każdy posiada jakiś aparat fotograficzny, jeśli nie cyfrówkę czy lustrzankę, to przynajmniej telefon komórkowy z aparatem, warto zastanowić się, jak podnieść walory artystyczne naszych zdjęć. Powszechnie uważa się, że to człowiek, a nie sprzęt, robi zdjęcie. I jest to prawdą. Lepsze zdjęcie wykona dobry fotograf, mając do dyspozycji komórkę niż ten słabszy nawet najlepszą lustrzanką. Jednak nie trzeba kończyć specjalistycznych szkół, aby wykonywać zdjęcia, które oddają piękno poznawanych miejsc czy ukazują nasze emocje.

Kompozycja zdjęcia w górach
Zdjęcie to obraz i dobrze jest tak je postrzegać. W związku z tym należy zastanowić się, w jaki sposób umieszczamy w kadrze fotografowane obiekty. Musimy zastanowić się, co chcemy pokazać. Jeśli mają to być góry, to nie fotografujmy niewielkiego fragmentu grzbietów i wielkiego pola niebieskiego nieba, które ściąga wzrok, a niczego nie przedstawia. Lepiej zmienić ujęcie i ukazać więcej obiektu, który faktycznie nas interesuje. Co innego, gdy na niebie znajdują się piękne chmury, do tego np. kolorowo podświetlone blaskiem zachodzącego lub wschodzącego słońca. Wówczas przesuwamy kadr na korzyść tych zachwycających elementów, a ziemię ukazujemy bardziej symbolicznie albo nawet wcale. Istnieje coś takiego jak zasada trójpodziału. Odnosi się ona do sposobu, w jaki działa ludzki mózg. Okazuje się, że gdy patrzymy na odpowiednio skomponowany obraz, postrzegany jest on przez nas jako harmonijny, a więc ładny lub nie - bo coś nam w nim przeszkadza, czegoś jest za dużo, a czegoś za mało. Przepis jest następujący. Należy długość i szerokość kadru podzielić na trzy równe odcinki i od miejsc podziału poprowadzić linie proste. To właśnie te linie wyznaczają obszary w jakich należy umieszczać obiekty, zwłaszcza tzw. pasy, czyli niebo, wodę, pola itp. Dodatkowo, miejsca przecięcia tych linii to punkty, które najbardziej przyciągają wzrok obserwatora, więc dobrze jest właśnie tam ukazywać istotne dla zdjęcia elementy, np. ludzi, zwierzęta, wyróżniające się elementy krajobrazu, takie jak stawy, głazy, drzewa itp.

Symetria na zdjęciu z gór
Ludzkie oko uwielbia symetrię. Warto więc jej poszukać. I tak, jak w przypadku obiektów architektonicznych nie jest to trudne, to w temacie krajobrazu już mniej oczywiste. Istnieją jednak pewne sprawdzone sposoby na ukazanie takiej harmonii. Jednym z nich jest odbicie elementów krajobrazu w tafli wody.

Ludzie na zdjęciach w górach
W przypadku zdjęć ludzi działa to sama zasada, co przy kompozycji. Człowieka należy zharmonizować z otoczeniem. Jeśli przedstawiamy go na tle jakiejś konkretnej góry, to dobrze, jeśli nie zasłania jej wierzchołka swoją głową czy nie zajmuje całego kadru na tle nieba, a pożądana góra jest tylko maleńkim elementem u dołu zdjęcia. Częstym błędem przy tego typu fotografiach jest ukazywanie nadmiernie dużego obszaru nieba, kosztem uciętych stóp lub innych części ciała człowieka. Dużo lepiej wygląda cała postać i kawałek ziemi, na której stoi niż białe lub niebieskie pole nad głową. Na koniec ważna uwaga. Zasady są potrzebne początkującym, aby nauczyli się komponować kadry i obserwowali, jak zmienia się nastrój i wydźwięk zdjęcia nawet przy niewielkiej modyfikacji ujęcia. Jednak dopiero świadomie odchodząc od tych prawideł, uzyskując harmonię i działając na emocje, przy zastosowaniu nowych zabiegów, mamy do czynienia ze sztuką.

Dzieci w górach
W ostatnim czasie wiele razy na tatrzańskich szlakach napotykałam rodziców wraz z dziećmi. Rzadko jednak w odpowiednim terenie, dobrze przygotowanych. Zabieranie dzieci na górskie szlaki to wspaniały pomysł. Pięknie, jeśli rodzice od najmłodszych lat zaszczepiają w swoich pociechach miłość i pasję do gór. Konieczne jest jednak przy tym zachowanie rozsądku. W niniejszym artykule spróbujemy ustalić choć kilka podstawowych zasad dotyczących bezpieczeństwa zarówno rodziców, jak i dziecka. Przede wszystkim należy pamiętać, że nasza pociecha ma się w górach zakochać, a nie zniechęcić się do nich na resztę życia. Ważny jest zatem odpowiedni dobór trasy. Dzieci z racji ciągłej potrzeby doświadczania czegoś nowego szybko się nudzą, warto więc wybierać szlaki ciekawe pod względem przyrodniczym, prowadzące w zróżnicowanym terenie. Warto doczytać w przewodnikach o ciekawych miejscach na wybranej przez nas trasie: grotach, zbójnikach, zwierzętach. W taki sposób nasz mały piechur będzie przez tych kilka godzin bezustannym zdobywcą. Koniecznie trzeba pamiętać o zaplanowaniu przynajmniej kilku ewentualnych możliwości odwrotu, w razie gdyby dziecko postanowiło zakończyć wycieczkę. Dobrze jest zabrać ze sobą nosidełko, które możemy zakupić w większości dobrze wyposażonych sklepów górskich bądź wypożyczyć na kilka dni. Kiedy nasza pociecha się zmęczy, na pewno pomoże jej choć kilkunastominutowe podziwianie świata z poziomu ramion rodziców. Wracając do wyboru szlaków, stanowczo odradza się wybieranie tras wysokogórskich, nawet tych ubezpieczonych łańcuchami czy też klamrami (chyba że posiadamy odpowiedni sprzęt, a w teren niebezpieczny wybieramy się z doświadczonym przewodnikiem wysokogórskim). Warto udać się do Doliny Kościeliskiej, Chochołowskiej, Strążyskiej, Rybiego Potoku. Wiele urokliwych dolin znajdziemy też po stronie słowackiej. Należy także zadbać o to, aby nasz maluch był odpowiednio ubrany. Osłonięta głowa, dodatkowe rzeczy na przebranie, najlepiej zabezpieczone w woreczkach zip w naszym plecaku, wygodne buciki mocno trzymające stopę dziecka. W niektóre miejsca warto zabrać ze sobą kask osłaniający głowę pociechy. Zarówno w lecie, jak i podczas zimowych wypadów należy pamiętać, aby ochronić twarz i odsłonięte części ciała dziecka kremem z odpowiednim filtrem, aby uniknąć poparzenia czy też odmrożenia. Trzeba także pamiętać o prowiancie, a przede wszystkim o wodzie. Warto zacząć trekkingi z dzieckiem od niższych partii gór. Tatry oferują piękne doliny, ścieżki reglowe. Na wyższe góry, strome zbocza, przyjdzie jeszcze czas, a jeśli we właściwy sposób zarazimy dziecko miłością do gór, samo kiedyś w nie wróci.
Jeżeli masz pytania, skontaktuj się z nami.