Przewozy konne

Transport konny do Morskiego Oka odbywa się na drodze będącej w zarządzie Starostwa Powiatowego w Zakopanem. Mimo tego faktu, mając na uwadze, że wozami podróżują turyści, a transport konny kojarzony jest przede wszystkim z Parkiem, postanowiliśmy czynnie włączyć się w jego uregulowanie tak, aby pracujące na tej drodze konie miały zapewnione optymalne warunki pracy. To jednak często umyka w przekazach medialnych oraz w informacjach rozpowszechnianych przez niektóre organizacje prozwierzęce.

Udało się nam doprowadzić m.in. do powstania regulaminu przewozów konnych. Ewoluował on na przestrzeni kilku lat. Jego zapisy konsultowane są zarówno z ekspertami z zakresy weterynarii i hipologii, jak i organizacjami prozwierzęcymi. Kary dla fiakrów za nieprzestrzeganie regulaminu są bardzo surowe. Od upomnień i kar finansowych – sięgających nawet kilku tysięcy złotych – po dożywotnią utratę licencji (w przypadku np. przeładowywania wozów). W przeszłości kilkukrotnie odebraliśmy licencje za przewożenie większej liczby osób, niż zezwalał na to regulamin. Dało to pozytywny skutek i obecnie fiakrzy przestrzegają tego zapisu. Jego łamanie jest dla nich po prostu nieopłacalne.

Kontrole nad przestrzeganiem regulaminu sprawuje Straż Parku i pracownicy terenowi obwodów ochronnych Morskie Oko i Łysa Polana. W prowadzeniu nadzoru nad przewozami pomocni są również sami turyści, którzy zgłaszają nam swoje uwagi odnośnie do pracy przewoźników. Część kontroli odbywa się w asyście funkcjonariuszy Policji i lekarzy weterynarii. Bywa, że odbywają się one również w miejscu zamieszkania fiakrów, jeśli zachodzi np. podejrzenie o używaniu do pracy koni chorych, kulejących. Sami fiakrzy, dbając o własny interes, pilnują się nawzajem – niejednokrotnie prosząc Straż Parku o interwencję. Regulamin przewozów jest dostępny na naszej stronie internetowej. Zachęcamy do zapoznania się z jego treścią.

Pragniemy zauważyć, że nie ma żadnego orzeczenia sądowego ani innego dokumentu stwierdzającego, że transport do Morskiego Oka jest nielegalny. Główny Lekarz Weterynarii 27 sierpnia 2014 roku wydał komunikat, w którym stwierdza: „Użytkowanie koni pociągowych do przewozu osób nie jest działaniem niezgodnym z przepisami o ochronie zwierząt. Nie ma więc podstaw do wydania zakazu prowadzenia takiej działalności. Jednakże w przypadku osób, które nie postępują zgodnie z przepisami ustawy o ochronie zwierząt sprawa powinna zostać zgłoszona do organów ścigania. Ponadto gospodarz terenu, Tatrzański Park Narodowy, w trosce o dobrostan koni wprowadził regulamin przewozów, który nakłada na fiakrów konkretne obowiązki. Kontrole w zakresie przestrzegania ww. regulaminu prowadzą funkcjonariusze Służby i Straży Tatrzańskiego Parku Narodowego. Tatrzański Park Narodowy wprowadził także coroczne badania koni pracujących na trasie do Morskiego Oka, przeprowadzane przez lekarzy weterynarii specjalistów w zakresie chorób koni oraz zootechnika lub hipologa”.

Konie pracujące na drodze do Morskiego Oka poddawane są corocznym obowiązkowym badaniom weterynaryjno-hipologicznym. Badania te przeprowadzają zarówno lekarze weterynarii opłacani przez organizacje prozwierzęce, jak i wskazani przez właścicieli koni oraz Tatrzański Park Narodowy, a ich wyniki przeczą zarzutom organizacji prozwierzęcych. W 2013 roku Fundacja Viva! zleciła lek. wet. Pawłowi Golonce wykonanie badań poziomu kinazy kreatyninowej (CK) we krwi u koni pracujących w Morskim Oku. CK to enzym określający stopień „zmęczenia” mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego u koni. Badania miały jednoznacznie wykazać, czy konie pracują w przeciążeniu. Badanie przeprowadzone u 1/3 koni pracujących na drodze do Morskiego Oka nie wykazało przekroczenia norm CK we krwi. W sytuacji gdyby konie z Morskiego Oka pracowały w takich przeciążeniach, o jakich mówi Fundacja Viva!, stężenie CK we krwi u wszystkich koni musiałoby znacznie przekroczyć normę. Co więcej, w 2015 roku zaproszona do Komisji i badająca konie z Morskiego Oka z ramienia Vivy! lekarz weterynarii przed kamerami zarzuciła Fundacji niezgodne z prawem naciski o nieujawnianie niekorzystnych (z punktu widzenia organizacji prozwierzęcych) wyników badań, świadczących o dobrych parametrach fizjologicznych kontrolowanych koni . Pani doktor nie dokończyła badań, została zastąpiona kolejnym lekarzem weterynarii.

Dodajmy, że w związku z prośbą Fundacji Viva! skład komisji został powiększony o lekarza weterynarii specjalizującego się w ortopedii. Tatrzański Park Narodowy zaprosił do współpracy wet. Janusza Okońskiego – jednego z najlepszych polskich lekarzy weterynarii i ortopedów, posiadającego 50-letnie doświadczenie. Jest on oficjalnym lekarzem weterynarii Międzynarodowej Federacji Jeździeckiej i licencjonowanym lekarzem weterynarii Polskiego Związku Jeździeckiego. Był lekarzem weterynarii reprezentacji Polski na pięciu igrzyskach olimpijskich, mistrzostwach świata i Europy. Prowadził badania koni jako członek komisji do roku 2022. W obecnym  składzie komisji  (rok 2023) znajdują się : lek. wet. Bożena Latocha – z ramienia Fundacji Viva!, lek. wet. Piotr Szpotański i dr inż. Maciej Dobrowolski – z ramienia TPN oraz dr n. wet. Marek Tischner – z ramienia Stowarzyszenia Przewoźników do Morskiego Oka z gminy Bukowina Tatrzańska. Badania są prowadzone z zachowaniem należytych standardów, a różnorodny skład komisji gwarantuje bezstronność i rzetelność. Sprawozdania dotyczące badań koni w poszczególnych latach z raportami członków komisji przedstawione są w innej części tej strony.       

Od lat aktywnie staramy się doprowadzić do sytuacji, w której transport konny nie będzie budził kontrowersji. Usiłujemy znaleźć kompromisowe rozwiązanie dla wszystkich zaangażowanych w to stron. Nie jest to łatwe, ponieważ stron broniących swoich interesów jest wiele. Prosimy zwrócić uwagę, że nawet wśród organizacji broniących praw zwierząt są takie, które sprzeciwiają się likwidacji transportu konnego do Morskiego Oka. Ich cele wcale się nie pokrywają.

Mimo że dotychczasowe badania nie wykazały przeciążeń koni, a opinie specjalistów przeczą tezom o przemęczeniu koni, wyszliśmy naprzeciw osobom, które uważają, że praca dla koni na tej trasie jest zbyt ciężka i rozpoczęliśmy prace nad wspomaganiem elektrycznym wozów. Prototyp takiego wozu, wspomagającego pracę koni silnikiem elektrycznym, przechodzi fazę testów. Mamy nadzieję, że jeśli uda się to rozwiązanie wprowadzić w życie, rozwieje to już na dobre wszelkie wątpliwości dotyczące tego, czy konie w Morskim Oku pracują ponad siły. Rozwiązanie to ma pozwolić na kultywowanie tradycyjnej na Podhalu formy transportu, utrzymanie dużej (około 300 sztuk) hodowli koni, umożliwienie społeczeństwu kontaktu z tymi zwierzętami, przy jednoczesnym zapewnieniu im możliwie najlepszych warunków pracy i dobrostanu. Co ciekawe, organizacje prozwierzęce nie wyraziły chęci udziału w opracowywaniu wozu. Wręcz przeciwnie, od samego początku były negatywnie nastawione do tego projektu. Trudno nam to zrozumieć, w sytuacji gdy wspomaganie ma służyć poprawieniu warunków pracy koni. Nie mówimy tu tylko o drodze do Morskiego Oka;, bo transport konny funkcjonuje także w innych miejscach w Polsce i na świecie.

Pragniemy podkreślić, że los koni nie jest nam obojętny, jednak dopóki szanowani w kraju i na świecie specjaliści od koni nie opowiedzą się za likwidacją tej formy transportu w Morskim Oku, nie możemy ulegać naciskom kilku organizacji prozwierzęcych, których przedstawiciele nie mają kwalifikacji do wypowiadania się na temat zdrowia koni. Zarzuty o znęcanie czy zamęczanie koni na tej trasie można rozpatrywać w kategorii pomówień, gdyż nie znajdują potwierdzenia w wypowiedziach osób kompetentnych w tej dziedzinie ani w wynikach badań.

Badania koni w roku 2020 nie zostały przeprowadzone z powodu ograniczeń związanych z pandemią koronowirusa Covid-19.